بررسی کامل تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف
در این مقاله از وب سایت آموزشی سِودا، به سراغ بررسی کامل تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف رفته ایم. اول از همه به سراغ این میرویم که برق فشار ضعیف چیست و سپس تابلو فشار ضعیف را بررسی میکنیم و با هم در مورد استاندارد تابلو برق فشار ضعیف میخوانیم. این محتوا، کمک بزرگی با متخصصین، دانشجویان، علاقه مندان و مهندسین رشته تاسیسات برق میکند. پس همراه ما باشید تا همه چیز در مورد تجهیزات تابلویی فشار ضعیف، طبق مبحث سیزدهم مقررات بدانید.
تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف چیست؟
تابلوهای فشار ضعیف (Low Voltage Switchgear) یا همان تابلوهای برق، تجهیزاتی هستند که برای توزیع برق فشار ضعیف (LV) در سیستمهای برق استفاده می‌شوند. این تابلوها شامل مجموعه‌ای از تجهیزات الکتریکی از جمله مدار قطع و وصل کننده، قطع‌کننده، رله، کنتاکتور، ترانس‌های جریان و ولتاژ، و سیستم کنترل و مانیتورینگ هستند. برای طراحی تابلو برق نیاز است تا با انواع تجهیزات آن آشنا شوید.
«تابلوهای فشار ضعیف برای تأمین برق» به تجهیزات و دستگاه‌هایی که به برق فشار ضعیف نیاز دارند، استفاده می‌شوند. این تجهیزات معمولاً در صنایع مختلف مانند صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، معدن، تولید خودرو، ساختمان و … استفاده می‌شوند. از ویژگی‌های تابلوهای فشار ضعیف میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت کنترل، مانیتورینگ و حفاظت از سیستمهای برق فشار ضعیف
- امکان توسعه و افزایش ظرفیت سیستم به راحتی
- امکان اتصال به سیستمهای خارجی مانند ژنراتورها، ترانس‌ها و …
- قابلیت طراحی و تولید سفارشی برای تناسب با نیازهای خاص مشتریان
- سازگاری با استانداردهای برق و قوانین ایمنی و الکتریکی مربوط به کشورهای مختلف
در کل، تابلوهای فشار ضعیف به عنوان یکی از اجزای اساسی سیستمهای برق فشار ضعیف، باعث کنترل و مدیریت بهتر توزیع برق در سیستمهای برق می‌شوند.
بررسی اجمالی تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف
تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف شامل چندین قطعه تجهیزات الکتریکی می‌باشد که هر یک وظایف و کاربردهای مختلفی در تابلوی برق دارند.
برخی از این تجهیزات عبارتند از:
1. قطع کننده (Circuit Breaker):
این تجهیز برای قطع و وصل سیم‌های برق در تابلو به کار میرود.
2. قطع کننده حفاظتی (Protective Circuit Breaker):
این تجهیزات برای حفاظت از تجهیزات و افراد در صورت بروز خطا در سیستم برقی به کار می‌روند.
3. کنتاکتور (Contactor):
این تجهیز برای کنترل و روشن و خاموش کردن تجهیزات برقی و موتورها به کار میرود.
4. رله (Relay):
این تجهیز برای کنترل و حفاظت از تجهیزات برقی و محافظت در برابر خطای برقی، اختلالات و افزایش جریان و ولتاژ استفاده میشود.
5. ترانس‌های جریان و ولتاژ (Current and Voltage Transformers):
این تجهیزات برای اندازه‌گیری جریان و ولتاژ در سیستم برقی و انتقال آن به دستگاه‌های مانیتورینگ و کنترل استفاده می‌شوند.
6. صفحه نمایش (Display):
این تجهیزات برای نمایش اطلاعات مربوط به سیستم برقی، مانیتورینگ و کنترل وضعیت تجهیزات برقی به کار می‌روند.
7. مدارهای الکترونیکی (Electronic circuits):
این تجهیزات برای کنترل و مانیتورینگ سیستم برقی و همچنین برای انجام عملیات خاص مانند تنظیم ولتاژ و جریان و … به کار می‌روند.
8. پایه‌های نصب و مونتاژ (Mounting bases):
این تجهیزات برای نصب و مونتاژ تجهیزات الکتریکی در تابلو به کار می‌روند.
این تجهیزات برای کنترل دستی سیستم برقی و تغییر وضعیت تجهیزات به کار می‌روند.
10. کابل‌ها و کانال‌ها (Cables and conduits):
این تجهیزات برای انتقال برقاز تابلو به تجهیزات برقی و محافظت از کابل‌ها در برابر خطرات بیشتر مانند خطر حریق و صدمه به کابل‌ها به کار می‌روند.
در کل، تجهیزات تابلو فشار ضعیف با استفاده از این تجهیزات و آنها راه‌حلی قابل اعتماد برای توزیع برق فشار ضعیف در سیستمهای برق می‌باشند. در مبحث 13 مقررات ملی ساختمان، به این موارد پرداخته شده است.
بررسی مو به مو تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف
تجهیزات تابلوهای فشار ضعیف را میتوان به موارد زیر تقسیم بندی نمود :
١ -کلیدها
٢ -فیوزها و رله ها
٣ -وسایل اندازه گیری و سیگنال
٤ -شینه ها، مقره ها، ترمینال‌ها و صفحات عایقی
در این مقاله در مورد بعضی از این تجهیزات تابلوهای فشار ضعیف را به اختصار بحث خواهد شد.
کلیدها، عضو جدانشدنی تابلو برق فشار ضعیف
کلیدها را به دو نوع اصلی دائمی و لحظه ای میتوان تقسیم بندی نمود. کلیدهای لحظه ای، همان شستی های فشاری یا پوش باتن ها هستند.
انواع کلیدهای دائمی قابل نصب در تابلوهای فشار ضعیف عبارتند از :
• کلیدهای قابل قطع و وصل زیربار با حفاظت فیوز یا بدون آن
• کلیدهای قابل قطع و وصل دارای حفاظت الکتریکی بدون فیوز
•کلیدهای دارای فرمان الکتریکی
بررسی کلیدهای قابل قطع و وصل زیربار با حفاظت فیوز یا بدون آن
یکی از مهم ترین تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف کلید است. کلیدهای قابل قطع و وصل زیر بار در دو نوع دارای حفاظت و بدون حفاظت تولید می شوند. کلید فیوزها از دسته اول و کلیدهای گردان(Rotary) ، اهرمی (Tumbler) و کلیدهای دوطرفه نیز در نوع دوم طبقه بندی می شوند. کلید گردان Rotary Switch و اهرمی Tumbler Switch
کلید گردان Rotary Switch
اهرمی Tumbler Switch
کلیدهای گردان و اهرمی وسیله ای مکانیکی جهت قطع و وصل مدارات الکتریکی است که با توجه به میزان جریان اسمی برای مدارات فرمان و قدرت قابل استفاده می باشد. اکثر این کلیدها از نوع نیمه مستقل دستی هستند، بدین ترتیب که تا مرحله ای از تحریک، کلید وابسته به دست است ولی در لحظه وصل و یا قطع دیگر وابستگی به دست ندارد و سریعا عمل قطع یا وصل صورت می پذیرد. کلیدهای راه اندازی موتور، چپ گرد و راستگرد، ستاره مثلث، سلکتور سوئیچ های ولتمتر از انواع این کلیدها هستند.
بررسی کلید فیوز به عنوان یکی از انواع کلید ها در تابلو برق فشار ضعیف
در دو نوع گردان و دسته ای تولید می شوند. همانطور که از نام آن بر میاید این کلید ترکیبی از کلید قابل قطع زیر بار و فیوز است.
لینک های مرتبط،در خصوص تابلو برق
سیم کشی تابلو برق سه فاز و تک فاز
پکیج آموزش انتخاب تجهیزات تابلو برق
بررسی کلیدهای اتوماتیک از دیگر انواع تجهیزات در تابلو فشار ضعیف
استفاده از فیوز برای حفاظت علاوه بر مشکلات تعویض آن در هر خطای ایجاد شده، مشکلات دیگری نیز در بردارد. مهمترین آنها عدم قطع همزمان ٣ فاز در صورت ایجاد اضافه جریان در یک فاز است. ضمن آنکه فیوزها در برابر سایر خطاها مانند برگشت جریان، کاهش بیش از حد ولتاژ توانائی عمل ندارند. فرمان وصل از راه دور نیز از قابلیت های کلیدهای اتوماتیک در انواع موتوردار است. همچنین وضعیت کلید را با استفاده از کنتاکت های کمکی در محلی دیگر فرضا اتاق فرمان دید.
انواع مختلف آن :
• کمپاکت MCCB Moulded Case Circuit Breaker دو نوع عادی و موتوری از آنها وجود دارد. نوع موتوری همانطور که از نام آن بر می آید برای حفاظت الکتروموتورها بکار میرود.
• هوائی ,ACB Air Circuit Breaker
• مینیاتوری MCB Miniature Circuit Breaker
•کلیدهای مجهز به رله نشت جریان RCCB Residual Current Circuit Breaker
بررسی کلیدهای کمپاکت
بدنه این کلیدها به صورت تزریقی ساخته می شوند، به همین علت به آنها Moulded Case Circuit Breaker گفته می شود.
قسمت حفاظتی کلیدهای اتوماتیک کمپاکت از دو قسمت تشکیل شده است : حفاظت اضافه بار که معمولا رله ای حرارتی است و قسمت حفاظت اتصال کوتاه که عموما رله ای الکترومغناطیسی است. بعضی انواع کلید اتوماتیک دارای قابلیت تنظیم رله حرارتی (فرضا 0.5، 0.6، 0.7، 0.8، 0.9، ١ برابر جریان نامی ) و الکترومغناطیسی (به عنوان مثال ٢، ٣، ٤، ٦، ٨، ١٠ برابر جریان نامی) هستند. در پاره ای از کلیدهای اتوماتیک تنظیمات زمانی نیز برای رله های حرارتی و الکترومغناطیسی وجود دارد.
بررسی کلیدهای هوائی
مکانیزم اطفاء جرقه در این کلیدها در هوای آزاد صورت می گیرد. عمر مفید آنها دو برابر کلیدهای کمپکت است و قدرت قطع آنها بسیار بالاتر است. (بالای ٥٠ کیلو آمپر)
این کلیدها در دو نوع ثابت و کشوئی ساخته می شوند. رله های مورد استفاده در این کلیدها عمدتا الکترونیکی و میکروپروسسوری هستند که دقت و انعطاف پذیری بالائی ایجاد می کند.
پارامترهای مشخصه کلید اتوماتیک
- Ui ولتاژ نامی عایقی
- Uimp مقدار اوج ولتاژ ضربه ای
- Ue ولتاژ نامی
- Ith جریان نامی
- Icu حداکثر جریان قابل قطع اتصال کوتاه
- Ics جریان قابل قطع اتصال کوتاه در شرایط کاری
- Icmحداکثر جریان وصل اتصال کوتاه
- Icw جریان قابل تحمل کوتاه مدت (١ ثانیه)
گروه کاری (A بدون تاخیر زمانی در اتصال کوتاه – B با تاخیر زمانی در اتصال کوتاه)
کلیدهای مینیاتوری MCB Miniature Circuit Breaker
مکانیسمی شبیه کلیدهای اتوماتیک دارند ولی همانطور که از نام آنها بر می آید حجم کمتری را اشغال می کنند. دقت عملکرد آنها پائین تر است و ظرفیت اتصال کوتاه کمتری دارند. ضمن آنکه عمدتا جریانهای نامی آنها پائین است. تعاریف مشخصه های قطع کلیدهای مینیاتوری مطابق با IEC 60898 چنین است:
کلیدهای نوع M, فقط عملکرد در برابر اتصال کوتاه دارند.
کلیدهای مجهز به رله نشت جریان RCCB Residual Current Circuit Breaker
اساس کار RCD ها بر مقایسه جریان رفت و برگشت استوار است. با یک جمع کننده جریان در ٢ مسیر رفت و برگشت در صورتی که مقداری بیش از حد تلرانس کلید وجود داشته باشد رله الکترومغناطیسی کلید عمل خواهد کرد.
لزوم نصب کلیدهای مجهز به RCD در استانداردهای مختلف جهانی وضعیت یکسانی ندارد. مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان وجود آن را ضروری ندانسته است. در انگلستان استفاده از آن برای پریزها در منازل مسکونی اجباری است. در آمریکا به کارگیری آن فقط برای اماکن مرطوب الزامی است. در آلمان برای پریزهای با جریان کمتر از٢٠ آمپر باید از آن استفاده نمود. در ایتالیا وجود حداقل ٢ عدد RCD در هر منزل ضروری است. در استرالیا لزوم استفاده از کلید RCD در کلیه مدارات اعم از روشنایی و پریز وجود دارد.
استاندارد IEC که اصلی ترین مأخذ مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان است، استفاده از کلید RCD برای کلیه پریزها را اجباری نموده است. مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان در مورد نصب کلید حفاظتی ملاحظاتی به شرح زیر دارد:
از این کلید تنها میتوان به عنوان حفاظت اضافی استفاده نمود و به کارگیری آن نصب لوازم حفاظتی در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه را منتفی نمی نماید.
در مورد حساسیت عملکرد این کلیدها حد مجاز ٣٠ میلی آمپر در نظر گرفته شده است. مهندسین برق به منظور اجتناب از عملکرد خطای این کلیدها از جریان های حساسیت بالا مانند ٢٠٠ میلی آمپر استفاده میکنند که مطابق این مقررات غیر مجاز است . مشکل قطع بدون مورد مدار توسط این کلیدها را در عوامل دیگر باید جستجو نمود. وجود سیم نول مشترك با مداراتی که از کلید RCD دارای اشکال تغذیه نمیشوند، یکی از عوامل خطا محسوب میشود. کیفیت پایین سیم و کابل و استفاده از نوار چسب های الکتریکی نیز در این مسئله تأثیر گذار است.
استفاده از این وسیله در سیستمهای قدیمی TNC مجاز نیست. لازم به ذکر است که مقررات ملی ساختمان، این سیستم را قابل قبول نمی داند. مطابق همین مبحث این کلیدها را باید به عنوان آخرین وسیله حفاظتی قرار داد. از مشکلاتی که این کلیدها دارند حساسیت به اضافه ولتاژهای گذرا در شبکه است.
کلیدهای دارای فرمان الکتریکی
• کنتاکتورها
• کلیدهای اتوماتیک دارای Shunt Trip و موتور
کنتاکتور
کنتاکتور نوعی کلید مغناطیسی است که کنتاکتهای آن بوسیله جذب و دفع بوبین مغناطیسی قطع و وصل می شوند. انواع بادی و الکترونیکی کنتاکتور نیز وجود. مزایای استفاده از کنتاکتور را میتوان در موارد زیر دانست :
- امکان کنترل مصرف کننده از راه دور
- امکان کنترل مصرف کننده از چند نقطه
- امکان تلفیق مدارات فرمان
- بالا بودن سرعت قطع و وصل عمر بالا
مدار بوبین میتواند از برق AC یا DC تغذیه شود. بوبین های DC ارتعاش و در نتیجه صدا ندارند. از مهمترین مشخصه های کنتاکتور میتوان به ولتاژ نامی، جریان نامی، انرژی مصرفی بوبین، درجه حرارت محیط، جریان حرارتی حداکثر، تعداد تیغه های کنتاکتور، زمان قطع و وصل و عمر مکانیکی اشاره نمود.
یک کنتاکتور در رده های کاربردی مختلف جریانات نامی متفاوتی را می تواند از خود عبور دهد. در جدول زیر تعاریف رده های کاربری کنتاکتورهای با بوبین AC آمده است:
فیوز از مهم ترین تجهیزات تابلو فشار ضعیف
فیوزها قدیمی ترین وسیله حفاظتی و پرکاربردترین آنها هستند و به علت مکانیسم ساده، قابلیت اعتماد بالائی نیز دارند. از دیگر مزایای فیوزها قدرت قطع بالا، سرعت عملکرد زیاد، کاهش تلفات و قیمت پائین آنها است. فیوزها مطابق استاندارد IEC 60269 به دو دسته اصلی تقسیم بندی می شوند :
- فیوزهای برای حفاظت کابل و خط
- فیوزهای برای حفاظت دستگاه های الکتریکی
برای شناسائی گروه های فیوزها از حروف زیر استفاده می شود:
حرف اول: حروف کوچک a و g
- حرف g برای کاربردهای عمومی به کار می رود و از نظر حفاظتی دارای محدوده کاملی است. حتی در جریان های کمی که باعث سوختن فیوز در مدت یک ساعت می شوند این فیوزها عمل می کنند.
- حرف a برای کاربردهای خاص است و از نظر حفاظتی محدوده جریان های اتصال کوتاه را در بر میگیرد. از این فیوزها به عنوان فیوز پشتیبان استفاده می شود.
- حرف دوم : حروف بزرگ G , M , N , R , S , Tr , B , PV با حرف g به عنوان حرف اول به کار می روند.
- حروف بزرگ M , R با حرف a به عنوان حرف اول به کار می روند.
- G برای کاربردهای معمولی مانند کابل ها و سیم ها
- M برای حفاظت موتور
- N برای کابل و سیم مطابق استاندارد آمریکائی
- D فیوزهای تاخیری برای موتورها مطابق استاندارد آمریکائی
- R , S برای حفاظت از نیمه هادی ها یا یکسوکننده ها
- Tr حفاظت ترانسفورماتورها
از نظر ساختمان فیوزها انواعی دارند :
- نوع D (فشنگی)
- نوع NH (چاقوئی)
- فیوزهای قدیمی کتابی دیگر تولید نمی شوند.
- فیوزهای فشنگی
این فیوزها برای حفاظت مدارات تا ٥٠٠ ولت در اماکن مسکونی و تجاری و بندرت برای حفاظت الکتروموتورها به کار می روند.
به دو نوع Diazed و Neozed تولید می شوند. انواع Neozed از Diazed کوچک ترند. فیوزهای Neozed در ٣ اندازه و در محدوده جریان های زیر وجود دارند.
فیوزهای اندازه D.3 بندرت مورد استفاده قرار می گیرد. در جریانات اتصال کوتاه بالا این فیوزها کاربرد چندانی ندارند و از انواع چاقوئی استفاده می شود.
انواع فیوزهای Diazed را در جدول زیر می‌بینیم :
معمول ترین نوع فیوزهای فشنگی با کلاس کاربری gG است. این کلاس قبلا gL نامیده میشد. این فیوزها بین ٢ تا ٥ ثانیه در ٥ برابر جریان نامی و بین 0/1 تا 0/2 ثانیه در ١٠ برابر جریان نامی عمل می کنند.
فیوزهای چاقوئی
فیوزهای چاقوئی از نظر اندازه و قدرت قطع نسبت به انواع فشنگی بزرگتر هستند. مهمترین کاربرد آنها در مصارف صنعتی و شبکه های توزیع برق است. تعویض آنها به سادگی فیوزهای فشنگی نیست و به تجهیزات خاصی نیاز دارد:
اندازه جریان نامی (آمپر)
رله ها از دیگر تجهیزات تابلو فشار ضعیف
وسایل حفاظتی هستند که به عوامل مخل کار عادی مدار عکس العمل نشان داده ولی خود توانائی قطع مدار را ندارند. معمولا رله ها به کنتاکتورها یا Shunt Trip (در کلیدهای اتوماتیکی که به آن مجهز باشند) فرمان می دهند.
از مهمترین رله هائی که داخل تابلوهای ولتاژ ضعیف بکار می روند میتوان به رله زمانی (تایمر)، رله اضافه بار، رله کنترل فاز، رله ولتاژ کم اشاره نمود.
جداول انتخاب تجهیزات تابلوئی برای الکتروموتورها
برای انتخاب تجهیزات تابلوئی الکتروموتورهای القائی نشریه ١١٠ معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری جداولی ارائه نموده است که عینا منعکس می شود.
الکتروموتورهای تکفاز
الکتروموتورهای ٣ فاز با راه انداز مستقیم
الکتروموتورهای ٣ فاز با راه انداز ستاره مثلث
در جداول فوق رده کاربردی AC3 فرض شده است.
فیوز HRC High Ruptur Capacity
فیوز HRC High Ruptur Capacity نوعی فیوز است که با تاخیر عمل میکند و به عنوان پشتیبان رله اضافه بار عمل می کند. در صورت استفاده از کلیدهای اتوماتیک حفاظت موتوری، ٢ مشخصه برای آنها باید تعیین شود. جریان نامی که بر اساس جریان دائم الکتروموتور مشخص می گردد و محدوده حفاظت اضافه بار که همانند بی متال در جداول فوق تعیین می شود.
تقدیم و تاخر نصب تجهیزات الکتریکی در تابلوها
مطابق مبحث ١٣ مقررات ملی ساختمان :
- فیوز در طرف مصرف کلید نصب شود. (بند ١٣-٥-١-٢-ج)
- فیوز در طرف ورودی کلید اتوماتیک قرار گیرد. (بند ١٣-٥-٢-٣-٣-ب)
- کلید مجزاکننده در طرف تغذیه فیوز یا کلید محافظ نصب گردد. (بند ١٣-٥-٢-٥-٣)
- کنتاکتورها باید دارای کلید مجزاکننده در طرف ورودی کنتاکتور باشد. (بند ١٣-٥-٢-٥-٥ یادآوری ٤)
لوازم اندازه گیری تابلو برق فشار ضعیف
- آمپرمتر
- ولتمتر
ولتمترها نیز مشابه آمپرمترها هستند با این تفاوت که بجای نسبت تبدیل جریان باید نسبت تبدیل ولتاژی را مشخص کرد که در مصارف فشار ضعیف ضرورتی ندارد.اختلاف دیگری که ولتمتر با آمپرمتر دارد این است که Graduation یا Scale Indication Full عقربه هیچگاه نمی تواند و اساسأ لازم نیست که ٥ یا ٦ برابر حالت ولتاژ نامی سیستم باشد، زیرا هیچوقت ولتاژ شبکه ٥ یا ٦ برابر حالت ولتاژ نامی اش نمی شود، معمولأ Graduation برابر با 1/2 کفایت می کند.
برای سفارش یک آمپرمتر بایستی نکات زیر را برای سازنده در مقطع سفارش مشخص نمود :
١- سایز آمپرمتر (٤٨x٤٨ ,٧٢x٧٢ ,٩٦x٩٦ ,١٤٤x١٤٤ ,٩٦x٤٨)
٢- کلاس دقت (0/5، ١ ، 1/5) که هر چقدر این عدد کوچکتر باشد دقت وسیله اندازه گیری بیشتر است. (کلاس دقت عبارتست از نسبت میزان خطا به حداکثر مقدار اندازه گیری. فرضا برای آمپرمتری با حداکثر جریان اندازه گیری ١٠٠ آمپر و خطای حداکثر ٢ آمپر، کلاس دقت ٢ است.) کلاس دقت عددی بین 0/5 تا 4 است.
٣- نحوه مدرج نمودن صفحه آمپر متر : برای مشخص نمودن این مشخصه بایستی دو مشخصه فرعی را ذکر نمود.
٣-١- نسبت تبدیل ترانس جریانی که آمپر متر را تغذیه میکند.
٣-٢- حداکثر جریانی که ممکن است از آمپرمتر عبور کند بدون آنکه ضربه ای ناگهانی به عقربه ی آن برخورد کند.
به این مشخصه در زبان انگلیسی Graduation گفته میشود و عدد مشخص کننده این کمیت می تواند 1 ، 1/2 ، 2 ، 5 و یا 6 باشد. در مصارف موتوری به دلیل اینکه جریان راه اندازی ٥ الی ٦ برابر جریان نامی است Graduation ٥ یا ٦ مورد نیاز است ولی در مصارف غیرموتوری این عدد می تواند 1/2 و یا 1 باشد.
٤-حداکثر زاویه ای که عقربه طی می کند (این عدد می تواند ٩٠ درجه و یا ١٨٠ درجه و یا ٢٤٠درجه باشد.)
٥-درجه حفاظت IP
٦-درجه حرارت محیط و درجه حرارت قابل تحمل
ترانسدیوسرهای ولتاژی و جریانی از دیگر تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف
ترانسدیوسرها یکی دیگر از تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف است که با یک ورودی اعم از جریانی یا ولتاژی از ثانویه ترانس ولتاژ یا جریان تغذیه شده و در خروجی خود یک مقدار DC در حد میلی آمپر در اختیار مصرف کننده قرار دهند. هدف از این خروجی قابل انتقال نمودن جریان یا ولتاژ تبدیل شده در حد میلی آمپر تا محلهای دوردست است. طبیعی است که ٥ آمپر ثانویه یک CT و یا ١٠٠ ولت ثانویه یک PT نمی تواند به اتاق کنترلی که در پانصد متری قرار دارد انتقال یابد، اینجاست که ترانسدیوسر معنی پیدا می کند. ترانسدیوسرها بیشتر برای کنترل پروسس کاربرد دارد تا قرائت در اتاق فرمان.
واتمتر، وارمتر از دیگر لوازم اندازه گیری تابلو فشار ضعیف
واتمترها و وارمترها هم از دیگر وسایل اندازه گیری هستند که‌به ترتیب توان اکتیو و رِاکتیو را اندازه گیری می کنند.
این نوع لوازم اندازه گیری ورودیهای جریان و ولتاژ را با هم دارند. مدارات الکترونیکی خاصی با ضرب برداری جریان و ولتاژ در خروجی خود جریانی می سازد که در گالوانمتر منجر به تحریک عقربه نشان دهنده می شود.
برای سفارش یک واتمتر یا وارمتر به نکات زیر توجه کنید:
1-Graduation مفهوم مهمی ندارد.
٢- نسبت تبدیل CT و PT تغذیه کننده بایستی ارائه شود. این اطلاعات برای نحوه ی مدرج کردن صفحه گالوانمتر به سازنده کمک می کند.
٣-کلاس دقت ضروری است که ذکر شود.
٤-نوع شبکه را باید مشخص نمود. اگر شبکه کاملأ متعادل باشد، یک واتمتر تکفاز (با یک ورودی جریانی و یک ورودی ولتاژی ) کافی خواهد بود. این نوع واتمتر کمیتی که نشان می دهد مربوط به هر سه فاز است. در سیستم سه فازه ی چهار سیمه غیر متعادل بطور قطع جریان و ولتاژ هر سه فاز نیاز می باشد.
مشخصاتی نظیر سایز گالوانمتر(٩٦x٩٦یا…) و نحوه نصب (روکار یا توکار) و زاویه انحراف عقربه (٢٤٠……٩٠) نیز در مورد واتمترها و وارمترها باید مشخص گردد.
سایر تجهیزات اندازه گیری تابلوئی
کسینوس فی متر، فرکانس متر، ماکزیمم دیماند آمپرمتر Max.Demand Ammeter ، ولتمتر دوبل Double Voltmeter، سنکرونوسکوپ، ولتمتر صفر Zero Voltmeter برای نشان دادن توالی فازها از دیگر تجهیزات اندازه گیری هستند که در تابلوها نصب می شوند.
ترانسفورماتورهای جریان (کوران)
در تابلوهای فشار ضعیف با جریان بالا جهت کار رله های حفاظتی، تجهیزات اندازه گیری، رگولاتورهای خازنی و … به جای اعمال جریان بالا، نمونه ای از این جریان در مقیاس کوچکتر استفاده می شود. بدین منظور از ترانس های جریان کمک گرفته میشود. این ترانس ها دارای سیم پیچ با دور اولیه کم و سطح مقطع زیاد و سیم پیچ ثانویه با تعداد دور بالا و سطح مقطع کم هستند.
مقادیر مهم در زمان سفارش ترانس
• جریان ثانویه (١ یا ٥ آمپر)
• نسبت تبدیل ترانس
• Burden: بار قابل تحمل ثانویه ترانس جریان. معمولا مقادیر 1/5، ٣، ٥، ١٠، ١٥، ٢٠، ٣٠، ٦٠،٤٥ ولت آمپر را دارد. اگر بار ثانویه ترانس از این مقدار تجاوز کند، افت ولتاژ بیش از حد مجاز بوده و دقت اندازه گیری پائین می آید.
• کلاس دقت ترانس مخصوص تجهیزات حفاظتی : فرضا ١٠P١٠ نشان دهنده دقت ١٠ درصد در ١٠ برابر جریان نامی در Burden نامی است.
•کلاس دقت ترانس مخصوص تجهیزات اندازه گیری : مطابق استاندارد IEC کلاس های دقت استاندارد برای تجهیزات اندازه گیری عبارتند از : 0.1S,0.2S,0.5S,1S,3S کلاس 0/5 به معنی 0/5 درصد خطا در جریان و burden نامی است. به طور معمول کلاس 0/5 بیشترین استفاده را دارد.
•قدرت تحمل اتصال کوتاه در یک ثانیه (معمولا تا ١٠ برابر جریان اولیه)
•ولتاژ عایقی
• مشخصه های مربوط به اشباع ترانس
استاندارد تابلو برق فشار ضعیف
استاندارد تابلو برق فشار ضعیف در کشورهای مختلف ممکن است متفاوت باشد، اما در بسیاری از کشورها، استفاده از استاندارد IEC 61439 برای طراحی و تولید تابلوهای برق فشار ضعیف توصیه میشود. این استاندارد توسط کمیته برق جهانی (IEC) تدوین شده است و شامل الزامات طراحی، ساخت و آزمایش تابلوهای برق فشار ضعیف است.
استانداردهای تابلو برق فشار ضعیف شامل موارد زیر می‌باشد:
الزامات کلی:
این بخش شامل الزامات کلی برای طراحی و تولید تابلوهای برق فشار ضعیف است. این شامل الزامات برای انتخاب موادی‌های فشار، عایق‌ها، مواد سازنده، نصب و نگهداری و غیره میشود.
الزامات تکنیکی:
این بخش شامل الزامات تکنیکی برای طراحی و تولید تابلوهای برق فشار ضعیف است. این شامل اندازه‌گیری و کنترل ولتاژ و جریان، توان مصرفی، توان محرکه و غیره میشود.
الزامات ایمنی:
این بخش شامل الزامات ایمنی برای تابلوهای برق فشار ضعیف است. این شامل الزامات برای حفاظت از افراد و تجهیزات در برابر خطرات برقی، آتش سوزی و انفجار است.
الزامات آزمایش:
این بخششامل الزامات آزمایش برای تابلوهای برق فشار ضعیف است. این شامل الزامات برای آزمایش های فشار، آزمایش های برقی، آزمایش های حفاظت و غیره میشود.
استفاده از استاندارد IEC 61439 برای تولید تابلوهای برق فشار ضعیف، به عنوان یکی از معیارهای عمومی و بین‌المللی در صنعت برق شناخته شده است. این استاندارد به تولید کنندگان و کاربران تابلوهای برق فشار ضعیف، راهکارهایی برای ارتقای کیفیت و ایمنی تولید و استفاده از این تجهیزات ارائه می‌دهد.
در تعیین و محاسبه قیمت تابلو برق فشار ضعیف، عوامل زیر تأثیرگذار هستند:
- ابعاد موردنظر برای جایگذاری قطعات داخلی تابلو برق فشار ضعیف
- کیفیت و نوع تجهیزات مورد استفاده در تابلو برق فشار ضعیف و تعداد آنها
- هزینه دستمزد ساخت و نصب تابلو برق فشار ضعیف
در هنگام خرید تابلو برق فشار ضعیف، به نکات زیر توجه کنید:
- تعیین نوع تابلو برق فشار ضعیف مورد استفاده
- انتخاب جنس خوب برای تابلو برق فشار ضعیف(فولادی، استیل، آلومینیوم و غیره)
- رعایت استانداردهای محافظتی
- موردی بودن نوع نصب (فیکس یا کشویی) و ساختار ماژولار
- مراقبت از برند و مارک تجهیزات
- بدست آوردن دفترچه راهنما و کاتالوگ فنی
- بررسی کردن زمان مورد نیاز برای طراحی و ساخت تابلو برق فشار ضعیف
نکات مهم در طراحی تابلو برق ماشین‌آلات صنعتی
1. رعایت مسائل ایمنی:
رعایت مسائل ایمنی در تابلو برق فشار ضعیف ماشین‌آلات صنعتی خیلی مهم است، چون رعایت نکردن آن میتواند سبب خسارت‌های جدی شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید به سایت نشریه سازمان برنامه و بودجه مراجعه نمایید.
2. دو نوع نقشه:
در طراحی تابلو برق فشار شعیف ماشین‌آلات صنعتی، دو نوع نقشه به کار میرود که هر دو حائز اهمیت زیادی هستند:
نقشه رایزر دیاگرام:
برای تعیین مکان تابلو برق استفاده میشود.
نقشه داخلی:
تمامی تجهیزات داخلی تابلو برق فشار ضعیف از جمله فیوزها و خطوط را نشان می‌دهد.
3. سیم‌کشی داخل تابلو:
سیم‌کشی در تابلو برق ماشین‌آلات صنعتی با استفاده از سیم‌های مسی و سرسیم‌های مناسب انجام میشود. حضور سیم ارت که معمولاً رنگ سبز دارد، مهم است.
4. مراحل یادگیری:
برای یادگیری طراحی تابلو برق فشار ضعیف ماشین‌آلات صنعتی، مراحل زیر را دنبال کنید:
- طراحی مدارهای فرمان، لاجیک و کنترل
- آشنایی با تاسیسات الکتریکی و محاسبات آن
- مطالعه حفاظت سیستم‌ها به صورت آکادمیک
- آشنایی کامل با تجهیزات الکتریکی و عملکرد آنها
- یادگیری اصول تخصصی تابلو برق شامل ولتاژ و موارد مرتبط
با تهیه پکیج آموزش انتخاب تجهیزات تابلو برق سِودا می‌توانید انتخاب تجهیزات تابلو برق که یکی از مراحل مهم در یادگیری طراحی تابلو برق است را به خوبی یاد بگیرید.
5. موارد دیگر:
ضمن آشنایی با موارد فوق، مهم است که به اصول ایمنی و استانداردهای مربوطه در طراحی و عملکرد تابلو برق ماشین‌آلات صنعتی توجه کنید.
سخن آخر در مورد تجهیزات تابلو فشار ضعیف
تا اینجا مطلب تا انواع تجهیزات تابلو فشار ضعیف آشنا شدید و در مورد هر یک اطلاعات جامعی کسب کردید. حال اگر جای سوالی در مورد تجهیزات تابلو برق هست، بپرسید. در زیر برایمان کامنت کنید. در ضمن اگر خواستید مهارت بالایی کسب کنید و زودتر وارد میدان شوید، در دوره های آموزشی سودا که برای تاسیسات برق فشار ضعیف برگزار میکند، شرکت کنید.
مطالب مربوط به طراحی تاسیسات برقی، فصل به فصل
فصل اول: محاسبات و سایزینگ کابل برق
فصل دوم: مفهوم و جدول ضریب همزمانی
فصل سوم: تجهیزات تابلویی تابلو برق
فصل چهارم: برقگیر چیست؟ + محاسبه تعداد برقگیر در ساختمان
فصل پنجم: برق اضطراری چیست؟
فصل ششم : محاسبات روشنایی داخلی
فصل هشتم:نحوه محاسبه تابلو برق خازن
فصل نهم: تاسیسات برقی استخر
فصل دهم: هماهنگی حفاظت های الکتریکی
فصل یازدهم: محاسبات تابلو کنتور برق
فصل دوازدهم: ترانسفورماتور چیست؟
فصل سیزدهم: بررسی الکتروموتور آسنکورن
فصل چهاردهم: محاسبات سیستم اعلام حریق
فصل پانزدهم:محاسبات آنتن مرکزی
فصل شانزدهم: محاسبات سیستم صوتی و بلندگو
فصل هفدهم:محاسبات دوربین مدار بسته
فصل هجدهم: شبکه کامپیوتر
اصول طراحی و محاسبات بانک خازنی (بررسی و تحلیل جامع پیوست ۵ مبحث ۱۳)
