محاسبه ضرایب در قرارداد ( بررسی مو به مو انواع ضریب پیمان و نحوه محاسبه آنها)

در صورتی که به دنبال جامع ترین مطلب آموزشی در مورد انواع ضریب پیمان، روش محاسبه ضریب پیمان و آشنایی با روش محاسبه انواع ضرایب قرارداد پیمانکاری  هستید، به سادگی از این پست رد نشوید. در این مطلب هر آنچه که نیاز است در مورد ضریب پیمان بدانید، گفته شده است.   اینکه ضریب صعوبت چیست،  ضریب پیشنهادی پیمانکار چیست، ضریب پیمان در فهرست بها چیست یا هر مبحث پیچیده یا پیش پا افتاده ای که وجود دارد این پست گفته شده است.

 ضرایب در قرارداد با یک مثال شروع کنیم 

برای تعریف ضریب پیمان و اینکه علت ضرورت محاسبه ضریب پیمان در قراردادها چیست بگذارید با یک مثال شروع کنیم. یک روز در گذشته با پس انداز خود قصد خرید یک خودرو را داشتم اما بدلیل نداشتن پارکینگ مناسب باید یک ماه خرید خودرو مورد نظر را عقب می‌انداختم. با توجه به افزایش روزافزون قیمت خودرو این ترس را داشتم که یک ماه بعد دیگر نتوانم با این قیمت خودرو مورد نظر خود را خریداری کنم. به همین دلیل نزد یکی از آشنایان که صاحب یک نمایشگاه خودرو بود رفتم و با ایشان به توافق رسیدم که یک دستگاه خودرو از ایشان خریداری کنم اما خودروی مورد نظر در نمایشگاه ایشان بماند و بعداز گذشت یک ماه من خودرو را تحویل بگیرم.

پس از یک ماه برای تحویل خودرو نزد ایشان رفتم. قیمت خودرو ۲۰۰ میلیون تومان بود اما هنگام تحویل خودرو ایشان درخواست ۲۲۰ میلیون تومان از بنده کرده و البته انتظارش را داشتم. اما نحوه محاسبه ۲۰ میلیون تومان اضافه را پرسیدم و ایشان پاسخ دادند که ۲میلیون تومان هزینه بیمه بدنه، ۵ مبلیون تومان هزینه نگهداری از خودرو و ۱۳ میلیون تومان سود پول که جمعا میشود ۲۰ میلیون تومان  که من باید اضافه بر قیمت خودرو و به گفته دوستم بالابود و یا بالاسری خرید خودرو پرداخت میکردم.

منظور از ضریب پیمان یا همان ضریب پروژه های پیمانکاری چیست؟

 ضریب پیمان، عبارت است از یک عدد ثابت یا متغیر که در قراردادهای پیمانکاری به کار می‌رود و به طور معمول در بیشتر پروژه‌ها، ارگان‌های اجرائی هنگام تنظیم اسناد مربوط به مناقصه مواردی مانند: ردیف‌های کاری و برآورد ریالی آنها و متره و برآورد مقادیر مورد نیاز پروژه را مشخص کرده و هر کدام از آنها را در قیمت پایه درج شده در فهرست‌های بها ضرب کرده و مبلغ خالص کل پروژه را تخمین میزنند و در انتها در اسناد مناقصه درج میکنند. مناقصه گران نیز قیمت خالص پروژه‌ها را با ملاحضه و بررسی مواردی مانند قیمت مصالح در منطقه،

هزینه ماشین الات و ابزار، دستمزد نیروی انسانی، محل جغرافیایی پروژه، نقشه ها و طرح‌های پروژه و هزینه‌های حمل نقل محاسبه میکنند. اما هزینه‌های دیگری نیز وجود دارد که در این محاسبات در نظر گرفته نمیشوند مانند هزینه راه اندازی و جمع کردن کارگاه،سود پیمانکار، سختی کار در طبقات، بیمه کارگران و کارکنان، مالیات، تعهدنامه به منظور انجام ضمانتها، پذیرایی کارگاه، هزینه نگهداری و محافظت عملیات انجام شده تا زمان تحویل، تهیه اسناد برای شرکت در مناقصه، تنخواه در گردش پیمانکار، هزینه های تهیه مدارک فنی و امور نگهداری و تحویل موقت و تحویل قطعی پروژه و غیره. به همین دلیل هزینه واقعی کل پروژه با اضافه کردن این هزینه ها به هزینه خالص پروژه بدست می‌آید.

معمولا برای کاهش سختی کار و محاسبه تمام هزینه های اضافی بر هزینه خالص پروژه ، هزینه کل پروژه را با اعمال چند ضریب مشخص شده در هزینه خالص  پروژه محاسبه میکنند. که این ضرایب را در ادامه توضیح خواهیم داد.

در هر ردیف از فهرست بها قیمت‌های تهیه و اجرای آن ردیف با در نظر گرفتن قیمت تولید کننده که پایینترین قیمت میباشد و با حداقل اتلاف محاسبه میشود. اما با توجه به شرایط و منطقه اجرای کار در تمام پروژه‌ها امکان تهیه اقلام و اجرای کار با حداقل قیمت وجود ندارد و این باعث به‌وجود آمدن اختلاف بین قیمت‌های فهرست بها و قیمت‌های واقعی اجرای کار میشود. اما اگر محاسبات و قیمت گذاری در تمام کشور با توجه به معیارهای مختلف و اعمال ضرایب فهرست بها صورت بگیرد در شرایط گوناگون کاری به صورت عادلانه و منصفانه میباشد. در اصل برای همگانی کردن قیمت‌های فهرست بها این ضرایب در نظر گرفته شده‌اند.

انواع ضریب پیمان 

برای محاسبه قیمت‌های فهرست بها برای هر ردیف انواع ضریب پیمان به صورت فرضی منظور شده است که  با تغییر این موارد در هنگام محاسبه قیمت هر ردیف تغییر میکند:

• ضریب منطقه ( محل انجام کار در شهر تهران است)
• ضریب طبقات ( کار در طبقه همکف یا زیر همکف انجام میشود)
• ضریب کار ارتفاع (در هر طبقه کار در ا تفاع کمتر از سه و نیم متر انجام میشود )
• هزینه تجهیز کارگاه ( هزینه های تجهیزات اضافی در کارگاه در نظر گرفته نمیشود)
• ضریب بالاسری ( هزینه‌های بالابود یا بالاسری پروژه شرکت در نظر گرفته نمیشود)

مطلب مرتبط: روش تهیه برآورد هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه (ضریب تجهیز کارگاه)

ضریب بالاسری چیست؟

ضریب بالاسری از اصلی ترین ضرایب پیمان، بوسیله سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور اعلام میگردد و مبلغ آن توسط دولت و از بودجه عمومی پرداخت میگردد. هزینه‌های بالاسری به قسمت بالاسری کار و بالاسری عمومی تقسیم میشود.

هزینه بالاسری عمومی: هزینه‌هایی هستند که به صورت مشخص نمیتوان آنها را به کار خاصی مربوط کرد مانند موارد زیر:

• هزینه دستمزد نیروهای دفتر مرکزی از جمله نیروهای مدیریتی،اداری ،تدارکات، مالی و خدمات
• هزینه آب،برق و سوخت برای دفتر مرکزی
• هزینه ایاب و ذهاب و وسایل نقلیه برای دفتر مرکزی
• هزینه نگهداری از دفتر مرکزی
• هزینه تهیه و استهلاک وسایل مورد استفاده در دفتر مرکزی
• هزینه اجاره محل دفتر مرکزی
• هزینه پست و مخابرات دفتر مرکزی
• هزینه ضمانتنامه شرکت در مناقصه ها
• هزینه لوازم التحریر و ملزومات اداری دفتر مرکزی
• هزینه چاپ نقشه ها و طرح‌ها و فتوکپی دفتر مرکزی
• هزینه پرداخت عوارض شهرداری و مالیات دفتر مرکزی
• هزینه آبدارخانه و پذیرایی دفتر مرکزی
• هزینه تهیه اسناد و مدارک برای شرکت در مناقصه‌ها
• هزینه اجاره و یا خرید انبار مرکزی و نگهداری و بهره‌برداری از آن
• هزینه های بیمه کارکنان دفتر مرکزی مانند بیمه عمومی،حق بیمه کارکنان و بیمه بیکاری
• هزینه‌های اضافی دیگر مانند هزینه‌های نشریات، حق عضویت در مجامع، حقوقی و قضایی، اطلاعیه ها و غیره

هزینه‌های بالاسری کار : هزینه هایی که میتوان آنها را به صورت مشخص به یک کار مربوط کرد مانند موارد زیر:

• هزینه‌های سرمایه گذاری :

1. هزینه تنخواه پیمان کار با در نظر گرفتن مبالغ پیش پرداخت که به پیمانکار پرداخت شده است
2. هزینه های بوجود آمده از وجوه نقدی که به منظور حسن انجام کار به کارفرما داده شده است.
   

   ---

• هزینه‌های ضمانتنامه ها:

1. هزینه ضمانتنامه برای انجام تعهدات
2. هزینه ضمانتنامه برای پیش پرداخت
3. هزینه ضمانتنامه برای وجوه حسن انجام کار
4. هزینه صندوق کارآموزی
5. هزینه مالیات
6. هزینه سود پیمانکار

• هزینه‌های مستمر کارگاه:

1. هزینه پرداخت دستمزد نیروهای دفتر فنی،مالی، اداری، تدارکات، کمپ و کانتین، سرپرست عمومی کارگاه و خدمات
2. هزینه پرداخت دستمزد تمام عوامل کارگاه که در فهرست بها و هزینه تجهیز کارگاه درج نشده اند.
3. هزینه دستمزد نیروی‌های خدماتی کارفرما و مهندس مشاور برای آزمایش و بررسی مصالح
4. هزینه رفت و برگشت مدیران و کارکنان دفتر مرکزی به کارگاه و دیگر مکانها مربوط به کار
5. هزینه تهیه نسخه‌های مازاد از اسناد و مدارک پیمان
6. هزینه پذیرایی کارگاه
7. هزینه ارتباطات، مخابرات،پست و سفر مسئولین کارگاه و هزینه های متفرقه
8. هزینه فتوکپی،چاپ و لوازم التحریر و ملزومات اداری
9. هزینه آزمایشات پیمانکار
10. هزینه حمل و نقل تدارکات کارگاه

• هزینه‌های تحویل کار و تهیه مدارک فنی:

1. هزینه تهیه نقشه های چون ساخت
2. هزینه تهیه نقشه‌های کارگاهی
3. هرینه های تهیه فیلم و عکس
4. هزینه‌های کنترل و برنامه ریزی پروژه
5. هزینه نگهداری از کارهای انجام شده تا زمان تحویل موقت
6. هزینه‌های مربوط به کارهای تحویل قطعی و تحویل موقت

نکاتی در مورد ضریب پیمان بالاسری

1– دستمزد نیروی انسانی که در تعمیرگاه ماشین آلات کار میکنند بعنوان بخشی از هزینه ساعتی ماشین‌آلات در نظر گرفته میشود و در هزینه‌های بالاسری محسوب نمیشود.

2–  در پروژه‌‌های مالکیت دارائی هایی که بعنوان سرمایه حساب میشوند مواردی مانند سهم بیمه کارفرما،مالیات بر ارزش افزوده، بیمه بیکاری نیروی انسانی کارگاه و عوارض شهرداری جزو هزینه‌های بالاسری منظور نمیشوند و هزینه‌های آنها توسط ارگانهای اجرائی و از اعتبارات پروژه پرداخت میشود.

3- پیمانکار باید حدود ۱۰ درصد از سود خود را مالیات بدهد که مالیات قطعی اخیرا بعنوان ۲۵ درصد از سود پیمانکاران تعیین شده است.

4- هزینه پرداختی به بیمه معادل ۶/۶ درصد از کل کارکرد میباشد که کارفرما باید سهم خود را که ۴/۴ درصد میباشد به همراه بیمه بیکاری نیروهای انسانی که معادل ۰/۶ درصد درنظر گرفته شده است جمعا ۵ درصد پرداخت کند که از اعتبار در نظر گرفته شده برای پروژه توسط ارگان اجرایی تامین میشود و مابقی که ۱/۶ درصد است سهم پیمانکار است که بخشی از آن از حقوق کارگران او طبق قوانین بیمه کسر میشود.

سهم پیمانکار در پروژه‌های غیر عمرانی برابر با ۷درصد ناخالص کارکرد بعلاوه بیمه بیکاری که معادل یک نهم ۷درصد است میباشد بنابراین تفاوت چندانی نمیکند که مستقیما عدد ۷ را در قسمت مربوط به هزینه بیمه که سهم پیمانکار است بنویسیم.

ضریب طبقات چیست؟

دومین نوع ضریب پیمان در قراردادها، ضریب طبقات است. قیمت‌های موجود در فهرست‌های بها با توجه به کار در طبقه همکف و زیر همکف محاسبه شده است. بدلیل اینکه کار در طبقات پایین‌تر و یا بالاتر هزینه های اضافی برای حمل مصالح و سختی کار در آن طبقات را شامل میشود برای محاسبه این هزینه‌های درنظر گرفته نشده از ضریب طبقات استفاده میشود.

همیشه کار در طبقات همکف و زیر همکف هزینه های کمتری نسبت به بقیه طبقات دارد به همین دلیل مرجع قیمت گذاری در فهرستهای بها کار در طبقه همکف و زیر همکف است. روشن است که کارهای اجرا شده در طبقات دیگر هزینه های بیشتری را خواهند داشت و برای محاسبه این هزینه ها ضریب طبقات در محاسبه مبلغ کل اعمال میگردد.

میزان ضریب پیمان طبقات دارای فرمولی است که تا رقم اعشار هزینه ها را میتوان با آن محاسبه نمود و معمولا در پیوست فهرست بها ضمیمه گشته و در محاسبه این ضریب تنها عامل موثر میزان مساحت طبقات است. ضریب طبقات در هزینه کل اعمال میشود اما اعمال میزان مساحت طبقات باعث میشود تا این ضریب به صورت عادلانه در طبقات با مساحت متفاوت تغییر کند. یعنی در طبقات با مساحت کمتر مقدار این ضریب پایینتر و در طبقات با مساحت بیشتر که کار بیشتری در آنها انجام میشود مقدار ضریب بیشتر خواهد بود تا برای تمام طبقات به صورت مساوی اعمال گردد.

نکات مهم در مورد ضریب پیمان طبقات

• زمانی که کار در طبقات با مساحت‌های مختلف انجام شود ضریب طبقات مجددا محاسبه گشته و در صورت وضعیت قطعی آورده میشود اما به شرط آنکه در محاسبات صورت گرفته ضریب طبقات از قبل پیش بینی شده باشد.
• به غیر از اقلام کارهای ساختمانی یا تاسیسات مکانیکی و برقی که برای محوطه سازی در خارج از ساختمان اجرا میشوند ضریب طبقات برای تمام ساختمان‌های پروژه به صورت جداگانه اعمال میشود و بع غیر از مصالح پای کار شامل تمام اقلام مورد استفاده در همان ساختمان میشود که در تمام صورت وضعیت‌ها لحاظ میگردد.
• هنگامی که نوع طراحی و شکل زمین پروژه به گونه‌ای باشد که ساختمان دارای بیشتر از یک طبقه همکف و در جهات مختلف باشد، ملاک تعیین ضریب طبقات طبقه همکفی است که در نقشه‌های اولیه به صورت طبقه همکف اصلی مشخص شده باشد.

ضریب ارتفاع چیست؟

از دیگر ضرایب پیمان، ضریب ارتفاع است. کار در طبقات با ارتفاع بیشتر از ۳ونیم متر بدلیل سختی انجام کار، حمل مصالح و اجرای داربست هزینه های بیشتری دارد اما در محاسبه قیمتها د  فهرست بها این هزینه‌ها منظور نشده اند. بهمین دلیل برای جبران این هزینه ها از ضریب ارتفاع استفاده میشود که نحوه محاسبه و جزئیات آن در فهرست‌های بها منتشر شده تا سال ۱۳۸۸ پیوست میگشته اما از آن سال به بعد حذف گردیده است.

ضریب منطقه چیست؟

قیمت‌های موجود در فهرست های بها با در نظر گرفتن انجام کار در مناطق مرکزی کشور محاسبه شده بهمین دلیل سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ضریبی را به نام ضریب منطقه در نظر گرفته است تا هزینه‌های اضافی کار در مناطق دیگر نیز در نظر گرفته شود. این ضریب با توجه به شرایط و خصوصیات مناطق مختلف کشور متفاوت است و در هزینه کل پروژه اعمال میشود. این ضریب از فهرستهای بها در سال ۱۳۸۸ حذف گردیده اما در سال ۱۳۹۴ مجددا اضافه گردید.

انجام کار در مناطق مرکزی کشور و استان تهران و مراکز استانها با حداقل قیمت انجام میشود و بهمین دلیل مرجع محاسبه قیمت در فهرست بها میباشد. اما مواردی مانند شرایط آب و هوایی، میزان محرومیت منطقه، عوارض زمین، وجود نیروی کار مورد نیاز و سختی تامین مصالح در مناطق مختلف کشور باعث بوجود آمدن هزینه‌های اضافی خواهد شد که در هزینه کل پروژه تاثیرگذار است

ضریب منطقه به صورت جداگانه برای کارهای ساختمانی، تاسیسات برقی، راه سازی، مکانیکی و غیره با توجه به نوع کار محاسبه میشود. برای پروژه هایی که در چند منطقه مختلف اجرا میشوند ضریب منطقه براساس میانگین مقدار ضرایب منطقه و با توجه به میزان و حجم کار انجام شده در آن مناطق محاسبه میشود.

نکته : ضریب منطقه فقط به پروژه‌های تعلق میگیرد که مناقصه آنها از تاریخ ۱۴۹۴/۴/۳۰ به بعد برگزار شده باشد.

ضریب پیمان تجهیز و برچیدن کارگاه چیست؟

پس از تحویل گرفتن زمین پروژه پیمانکار تاسیسات یا پیمانکار ابنیه باید اقدام به راه‌اندازی و تجهیز کارگاه در آن زمین بکند. منظور از تجهیز کارگاه تمام عملیات، تدارکات و اقداماتی است که اجرای پروژه به آنها نیازمند بوده و ضروری هستند و به صورت موقت اجرا میشوند. این کار به صورت کلی به دو مرحله اولیه و ثانویه تقسیم میشود.

تعاریف  ضریب پیمان تجهیز

تجهیز اولیه: شامل کارهای اولیه و مقدماتی برای راه اندازی کارگاه و فراهم نمودن احتیاجات اولیه مانند تهیه ابزارات آلات، ساخت محل اسکان کارکنان، ساخت محل دفتر کار، ایجاد راه‌های دسترسی، فراهم نمودن موارد لازم برای تهیه غذا و ساخت انبار برای لوازم و غیره میباشد.

تجهیز ثانویه: شامل کارهایی است که جهت تکمیل اقدامات اولیه برای انجام پروژه صورت میگیرد مانند: ساماندهی تجهیزات اولیه، تسریع امور اجرائی، ساخت ساختمان‌های موقت، گسترش محل اسکان و دفاتر، تعریض و توسعه راه‌های دسترسی، تکمیل تامین اقلام مورد نیاز و غیره

آیین نامه تجهیز و برچیدن کارگاه به شکل همگانی بوده و برای استفاده در زمینه‌ها و کارهای مختلف تنظیم شده است و مفاد آن با در نظر گرفتن نوع کار و رشته مورد نیاز باید استفاده شود.

ساختمان‌های پشتیبانی: ساختمان‌هایی که برای پشتیبانی و حمایت کارهای اجرایی مورد استفاده قرار میگیرند.مانند: کارگاه‌های نجاری، آهنگری، آرماتوربندی،ساخت قطعات پیس ساخته،آزمایشگاه پیمانکار و غیره

ساختمان‌های عمومی: ساختمان‌هایی که برای خدمات و سرویس دادن به نیروی انسانی کارگاه و معمولا برای ایجاد رفاه و راحتی آنها استفاده میسوند مانند سالن غذاخوری، آشپزخانه، آبدارخانه،نمازخانه، نانوایی، دفاتر کار، پارکینگ سرپوشیده و غیره

محوطه سازی: شامل ایجاد محوطه‌ها و قسمتهایی مانند حصارکشی، زمین‌های ورزشی، فضای سبز، کانال کشی، جدول بندی، خیابان بندی، ساخت امکانات روشنایی، پارکینگهای روباز، علامتگذاری خیابان‌ها و غیره

ورودی کارگاه: به قسمت ها و یا محل هایی از کارگاه گفته میشود که کارفرما در آن  محل‌ها گاز،آب،برق،مخابرات مورد نیاز برای انجام کار پروژه را تامین کرده و تحویل پیمانکار میدهد.

توجه: مشخصات ورودی کارگاه به منظور تامین و تحویل آب،برق،گاز و مخابرات مورد نیاز پروژه در شرایط خصوصی پیمان معین میشوند.

انبار کارگاه: مکان یا مکان‌هایی از کارگاه است که برای نگهداری و حفاظت از تجهیزات،ابزارآلات و مصالح مورد نیاز پروژه از آنها استفاده میشود

راه دسترسی: راهی که کارگاه را به یکی از راه های اصلی کشور وصل میکند

راه‌های سرویس: راه های دسترسی به محل انجام عملیات و ساخت پروژه هستند.

راه‌های ارتباطی: راه هایی هستند که محل اصلی اجرا و ساخت پروژه را به معادن،مصالح، محل عرضه، انبار مواد منفجره، تامین قطعات و اینگونه موارد به صورت مستقیم و یا از طریق اتصال به راه‌های دیگر متصل میکنند.

راه انحرافی: راه هایی هستند که بعنوان جایگزین راه های مسدود شده بدلیل ساخت پروژه برای تردد وسایل نقلیه عمومی ساخته شده اند.

برچیدن کارگاه: تمام کارهایی است که پیمانکار برای بازگرداندن زمین‌ها و محل‌هایی که از کارفرما تحویل گرفته انجام میدهد مانند: جمع آوری و خارج کردن مصالح باقی مانده، جمع آوری ساختمان‌ها، تاسیسات موقت، جمع آوری تجهیزات،ابزارآلات،ماشین‌آلات و دیگر امکانات پیمانکار،مسطح کردن زمین کارگاه و باز گرداندن زمین کارگاه به شکل اول

یادداشت: منظور از تامین در توضیحات داده شده برای قسمتهای تجهیز و برچیدن کارگاه در واقع فراهم کردن احتیاج ها، خرید، اجاره، ساخت و یا در اختیار گرفتن ساختمان‌ها، تاسیسات و ماشین آلات به منظور استفاده از امکانات مورد نیاز آنها و کارهای نگهداری و بهره‌برداری از آنها میباشد.

ضریب مصالح پای کار

• تجهیزات و مصالحی که توسط پیمانکار و طبق اسناد پیمان برای انجام پروژه تهیه شده و در مکان یا مکان‌هایی از کارگاه که بعنوان انبار مشخص شده اند نگهداری و محافظت میشوند را مصالح پای میگویند.
• قطعات پیش ساخته و تجهیزاتی که برای انجام پروژه در کارگاه و یا کارخانه‌ها و تولیدی‌های دیگر با اجازه کارفرما و تحت نظارت مهندس مشاور ساخته میشوند نیز بخشی از مصالح پای کار هستند. بنابراین مصالح پای کار مصالحی هستند که برای اجرای پروژه به آنها نیاز است و در کار نصب میشوند و بوسیله پیمانکار بر اساس برنامه زمانبندی شده و مشخصات فنی تهیه میشود و به گونه‌ای در کارگاه انبار میشوند که قابل شمارش و اندازه‌گیری باشند.
• مقدار مصالح پای کار زمان تهیه صورت وضعیت موقت اندازه‌گیری میشود و به منظور پرداخت هزینه آنها در صورت وضعیت های موقت صورتجلسه میشود که به شکل موقتی بوده در تمام صورت وضعیتها باید تنظیم و درج شود.

ضریب مصالح پای

از این ضریب به منظور محاسبه هزینه‌های مصالح پای کار استفاده میشود. به این صورت که در زمان تهیه صورت وضعیت موقت میزان مصالح پای کار محاسبه میشود و ۷۰ درصد از بهای مصالح پای کار به همراه هزینه حمل و با اعمال ضرایب بالاسری،منطقه‌ای و پیشنهادی پیمانکار با هدف افزایش توانمندی مالی پیمانکار در صورت وضعیت موقت لحاظ میشود.

محاسبه هزینه و اندازه گیری مصالح پای کار به دو روش زیر صورت میگیرد

الف-  بر اساس فهرست بهای مربوط ( ساختمانی، ساخت و ترمیم قنات، شبکه توزیع آب و جمع آوری فاضلاب، خطوط انتقال آب ، آبخیزداری، زهکشی، راه و راه آهن، سد سازی، منابع طبیعی، آبیاری و …) یک لیست از تمام اقلام و ردیف‌های مصالح پای کار که در کارگاه موجود است همراه با بهای پایه هر قلم تهیه شده و ضرایب گفته شده را در آنها اعمال میشود تا بهای کل مصالح پای کار بدست آمده و در صورت وضعیت درج میگردد. در واقع محاسبات این روش نیز درست مانند محاسبات فصل‌های دیگر فهرست بها بوده و بر اساس بهای واحد هر کدام از ردیف‌های موجود در فصل مصالح پای کار فهرست بها و اعمال ضرایب منطقه‌ای،بالاسری،ضریب ۰/۷ و پیشنهادی پیمانکار در آنها میباشد.

ب- ابتدا در فهرست بها فصل مربوط به مصالح پای کار خریداری شده را یافته و سپس بهای هر کدام از ردیف‌های آن فصل را بدست آورده و با اعمال ضریبهای متوسط قید شده در فهرست ضرایب مصالح پای کار در آنها ،بهای واحد مصالح پای کار آن ردیف بدست می‌آید. در ادامه مانند روش الف ضرایب بالاسری،منطقه‌ای،ضریب ۰/۷ و پیشنهادی پیمانکار در آنها اعمال میشود.

فهرست بها جدید در سال ۱۴۰۲ (برای محاسبات ضریب پیمان)

فهرست بها ابنیه ۱۴۰۲

فهرست بها برق ۱۴۰۲

فهرست بها مکانیک ۱۴۰۲

فهرست بها راه و باند ۱۴۰۲

در صورت نیاز به راهنمایی و مشاوره قبل از تهیه مجموعه ویدیوهای آموزشی میتوانید با مجموعه سِودا تماس بگیرید. 02188831021

ویدیوهای آموزشی فهرست بها 

ویدئوهای آموزش فهرست بها راه و باند ۱۴۰۲

 مجموعه ویدئوهای آموزش فهرست بها تاسیسات برقی 

آموزش ویدیویی فهرست بها تاسیسات مکانیک 

دوره جامع تحلیل و بررسی فهرست بها ابنیه

م

ضریب پیشنهادی جزء و کل

ضریب پیشنهادی جزء: این ضریب از تقسیم مبلغ پیشنهاد شده توسط پیمانکار برای هر فصل بر مبلغ محاسبه شده توسط واحد اجرائی برای همان فصل بدست می‌آید. همچنین این ضریب مربوط به مبلغ پیش بینی شده تجهیز و برچیدن کارگاه نیز با تقسیم کردن مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه که پیشنهاد پیمانکار است بر مبلغ مشابه که دستگاه اجرایی آن را برآورد کرده است بدست می‌آید.

ضریب پیشنهادی پیمانکار(ضریب پیمان یا ضریب پیشنهادی کل): از تقسیم کردن مبلغی که پیمانکار در مناقصه پیشنهاد داده است بر مبلغ که کارفرما و واحد اجرایی آن را برای انجام پروژه تخمین زده اند ضریب پیشنهادی پیمانکار یا ضریب پیمان بدست می‌آید. این ضریب در تمام صورت وضعیت‌های قطعی و موقت اعمال میشود. در صورتیکه این ضریب از عدد یک کوچکتر باشد پیمانکار تخفیف داده و در صورتیکه بزرگتر از یک باشد پیمانکار افزایش داده است.

ضریب‌های پیشنهادی در موارد زیر مبنای محاسبه میباشند:

• صورت وضعیت های قطعی و صورت وضعیت موقت
• کاهش و افزایش مقادیر کار

نکته : سقف افزایش یا کاهش مقدار ردیف‌هایی که در آنها ضریب پیشنهادی جزء در فصل مربوطه از ضریب پیشنهادی کل بیشتر باشد نهایتا ۲۵ درصد از مبلغ همان فصل میتواند باشد و بیشتر از ۲۵درصد مجاز نیست. برای افزایش بیشتر از ۲۵ درصد ضریب پیشنهادی کل مبنا محسوب میشود.

این موارد گفته شده و سقف افزایش یا کاهش در مورد قیمتهای جدید در موارد زیر نیز صدق میکند و باید رعایت شود:

• قیمت کارهای جدید که در فهرست های بهای ضمیمه شده در پیمان دارای بها هستند و برای فصل آنها توسط پیمانکار ضریب جزء پیشنهاد شده است. و در صورتیکه ضریب جزء توسط پیمانکار پیشنهاد نشده باشد ضریب پیشنهادی کل مبنا خواهد بود.
• در مورد هزینه‌های اضافه تجهیز کارگاه که اجرای کارهای جدید باعث بوجود آمدن آنها گردیده است، ضریب پیشنهادی جزء ملاک قرار میگیرد.

ضریب تعدیل

 قیمت‌های قید شده در فهرست های بها همیشه بر اساس قیمت‌های فصل آخر یا سه ماه آخر سال گذشته محاسبه مشوند. اما قیمتهایی که توسط پیمانکاران برای شرکت در مناقصه ارائه میشوند بر اساس قیمت‌های روز است. همچنین در روند انجام پروژه نیز ممکن است تغییراتی در قیمتها صورت بگیرد. به همین دلیل برای جلوگیری از متضرر شدن طرفین قرار داد از اختلاف بوجود آمده بدلیل تورم و تغییرات قیمت ضرایبی به عنوان ضریب تعدیل مشخص گشته است. این ضریب بر طبق تفاوت قیمتهای پیمان و قیمت زمان انجام کار و برای جبران اختلاف بوجود آمده مورد استفاده قرار میگیرد. آیین نامه با عنوان دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان به همین دلیل ابلاغ شده است.

بر اساس محتویات نوشته شده در بخشنامه ۱۰۱/۱۷۳۰۷۳ در تاریخ ۱۳۸۲/۹/۱۵ میزان ضریب تعدیل محاسبه میشود و در مبلغ صورت وضعیت های قطعی و موقت اعمال شده و در صورت تایید کارفرما به پیمانکار پرداخت میشود. در صورت وضعیت تعدیل تمام ضرایب پیمان هنگام محاسبه اعمال میشود. در پیمان‌ها و قرارداد‌هایی که بر اساس قیمت واحد پایه فهرست بهای ضمیمه پیمان منقعد میشوند شاخص مبنای تعدیل برای قیمت‌های جدید درج نمیشود. و در این قراردادها قیمت دوره سه ماه‌ای که قیمت کارهای جدید بر اساس آن دوره تعیین شده است شاخص و مبنا محسوب میشود. برای جلوگیری از بروز اشتباهات و تهیه صورت وضعیت تعدیل از ضریب تعدیل معکوس استفاده میشود. بدین صورت اول قیمت کارهای جدید بر اساس قیمت دوره سه ماهه‌ای که در پیمان مبنا قرار گرفته است مشخص میشود و بعد درست مانند دیگر ردیفهای قیمت مربوط به پیمان تعدیل میشود.

لیست دوره ها و فایل های آموزشی پیشنهادی در خصوص شاخص های تعدیل

ضریب صعوبت یا سختی کار

انجام کارها در بعضی از پروژه ها مانند معادن و ساخت تونل ها به علت نوع کار و شرایط غیر عادی آن نیازمند توجه و رعایت یکسری نکات و الزامات اضافه برای جبران خسارتهایی است که به دلیل سختی کار و کندی روند انجام کار ایجاد میشود.

مثلا در قیمت‌های فهرست بها رشته کاری خطوط انتقال آب در صورتیکه لوله گذاری در زمین‌هایی با شیب بیستر از ۷ درصد انجام شود ضریب صعوبت تا یک به ۱۲ در قیمت‌ها اعمال میشود و همین کار اگر در مناطق شهری انجام شود ضریب صعوبت ترافیک به میزان یک به ۱۰ اعمال میشود. این ضریب در تمام کارهای اجرایی که در آن شرایط انجام میشوند بر اساس شروط درج شده در فهرست بها اعمال میگردد. همچنین برای محاسبه هزینه اجرای کار در رشته انتقال و توزیع آب روستایی اگر انجام کار در زمین‌هایی با شیب بیشتر از ۷ درصد صورت بگیرد در فهرست بها ضریب صعوبت کار تا ۱/۰۶ اعمال میگردد

یادداشت: نوع دیگری از ضریب صعوبت به نام ضرایب ارتفاع و طبقات نیز وجود دارد که به خاطر استفاده نکردن به صورت سلیقه ای بدلیل جامعیت آن در کارها دارای روابط و مقررات مشخصی میباشد.

نکته: هزینه‌های مرتبط با ضرایب ذکر شده زمانی قابل پرداخت هستند که در محاسبه هزینه انجام پروژه موضوع پیمان در نظر گرفته شده باشند.

روش اعمال ضرایب در صورت وضعیت‌ها

• مبلغ هر ردیف در صورت وضعیت از ضرب مقدار هر دیف در بهای واحد آن به دست می‌آید
• مبلغ هر فصل از جمع مبلغ ردیفهای آن فصل بدست میآید و با جمع مبلغ فصل‌ها مبلغ فصول را محاسبه کرده و در صفحه خلاصه مالی فصول نوشته میشود.
• بر اساس اسناد مربوط به پیمان ضریب فصول در این قسمت به مبلغ هر فصل اعمال میشود.
• در قراردادهایی که ضرایب فصول در آنها اعمال نمیشوند و دارای ضریب پیمان هستند، ضرایب منطقه‌ای، صعوبت،پیمان و طبقات به شکل پی در پی در مبلغ فصول اعمال میشوند و مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه نیز به آن اضافه میگردد و صورت وضعیت کار انجام شده یک رشته مانند عمران یا تاسیسات برقی حاصل میشود.
• محاسبات بالا برای رشته‌های کاری دیگر نیز انجام میشود و بدین ترتیب صورت وضعیت کارهای اجرایی آن رشته تهیه میشود و با جمع هزینه‌های بدست آمده در صورت وضعیت تمام رشته‌ها مبلغ ناخالص کل صورت وضعیت قطعی یا موقت بدست می‌آید.
• در برآورد هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه فقط ضریب پیشنهادی پیمانکار اعمال میشود و در محاسبات تجهیز و برچیدن کارگاه ضرایب دیگر مانند ضریب ارتفاع،طبقات،بالاسری،صعوبت و منطقه‌ای اعمال نمیشوند.

یادداشت : در پیمان‌هایی که ضرایب فصول برای ردیف های پایه با ردیف‌های غیر پایه تفاوت دارند باید ردیفهای پایه و غیر پایه برای هر فصل هر کدام جداگانه جمع شوند و پس از محاسبه در برگه خلاصه فصول نوشته شوند.

سخن آخر در مورد ضریب پیمان

ضریب پیمان، عبارت است از یک عدد ثابت یا متغیر که در قراردادهای پیمانکاری به کار می‌رود و برای محاسبه مبالغ نهایی پرداختی به پیمانکار تعیین می‌گردد. این ضریب معمولاً بر حسب درصدی از کل هزینه‌های پروژه تعیین می‌گردد و به‌عنوان هزینه‌های اضافی یا بهره‌وری پیمانکار در نظر گرفته می‌شود. به‌طور معمول، ضریب پیمان در قرارداد پیمانکاری شامل چندین بخش می‌شود که به‌طور جداگانه در این پست توضیح داده شد.