مراحل لوله کشی گاز -نکات + استانداردهای لوله کشی گاز ساختمان

گازرسانی و لوله کشی گاز یکی از تاسیسات مورد نیاز هر ساختمان و خانه‌ای است. در هنگام لوله کشی گاز نکاتی را باید مدنظر داشت و بر اساس آن اقدام نمود. در صورتی که اصول لوله کشی گاز ساختمان و گازرسانی به درستی رعایت نشود می‌توان منجر به ایجاد آتش‌سوزی شده و خطر آفرین باشد. همه این موارد در مبحث 17  مقرارت ملی ساختمان ذکر شده و کسانی که در این حوزه فعالیت دارند با قوانین مرتبط با لوله کشی گاز ساختمان آشنایی دارند.

اهمیت تاسیسات و  لوله کشی گاز ساختمان

به گفته انجمن بین‌المللی آتش نشانی و خدمات نجات، ایران از سال های 2010 تا 2016 هر سال به طور میانگین 20 الی 100 هزار آتش‌سوزی رخ داده و ایران دارای آمار قابل توجهی در تلفات و کشته‌شدگان این چنین حوادثی است. متاسفانه برخی از شرکت های گازرسانی برای انجام خدمات و تاسیسات مکانیکی ساختمان و اجرای لوله کشی گاز و نصب کنتور از افراد حاذق استفاده نکرده و حوادث آتش‌سوزی دلخراشی را در بخش منازل و ساختمان‌های مسکونی به وجود می‌آورد. در لوله کشی گاز ساختمان و نصب کنتور کوچک‌ترین سهل انگاری رخ‌دادهای ناگواری را ایجاد می‌کند.

کلیه روش های لوله کشی گاز ساختمان

به طور کلی لوله کشی گاز ساختمان‌ها به دو روش توکار و روکار انجام می‌پذیرد. هر یک از این روش مزایا و معایب خاص خود را دارند که در ادامه بیشتر به آن‌ها می‌پردازیم. در روش لوله کشی گاز توکار، باید دیوار و مجاری که لوله از آن جا می‌گذرد حفاری شده و فضای مناسبی برای جای گذاری لوله‌های گاز تعبیه شود. سپس لوله کشی انجام شده و با مصالح ساختمانی پوشش داده می‌شود به گونه‌ای که قابل مشاهده نباشد. لوله کشی گاز به روش روکار نیازی به حفاری نداشته و پس از تکمیل عملیات ساختمان سازی روی دیوارها نصب شده و قابل مشاهده هستند.
مهندسان ساختمان معمولا برای این که ظاهر ساختمان زیبا و مرتب باشد لوله کشی گاز توکار را انتخاب می کنند اما از طرفی این روش لوله کشی خطراتی هم دارد. چنانچه لوله‌ها نشتی داشته باشند قابل تشخیص و تعمیر نیست و می‌تواند آتش‌سوزی به راه بیندازد. از طرف دیگر هزینه‌های لوله کشی توکار بالاتر بوده و مقرون به صرفه نیست اما ویژگی مثبتی دارد و آن هم این است که به دلیل پنهان شدن در دیوار و پوشیده شدن آن از آسیب ها، سرما، گرما و فشارها طول عمر بالایی خواهد داشت. ما محتوایی جامع در مورد تاسیسات گازرسانی ساختمان تولید کرده ایم.

مراحل لوله کشی گاز ساختمان

مراحل لوله‌کشی گاز شامل چندین مرحله اصلی هستند که در زیر توضیح داده شده‌اند:

برنامه‌ریزی برای اجرای پروژه لوله کشی گاز:

در قدم اول برای لوله کشی گاز باید برنامه ریزی درستی صورت بگیرد. تمام موارد بین پیمانکار و کارفرما انجام میشود. مثلا بودجه، حجم پروژه، نوع ساختمان، زمان شروع و پایان کار، تجهیزات، انتخاب مسیر لوله، مطالعات محیطی و تصمیم‌گیری در مورد نوع لوله، اندازه و مشخصات فنی باید مشخص شود.

طراحی لوله کشی گاز:

مهندسان در این مرحله جزئیات طراحی را تعیین می‌کنند. این شامل اندازه‌گیری نیازهای گاز، تعیین مسیر دقیق لوله، نوع لوله و اجزای دیگر مانند شیرآلات و وسایل کنترلی می‌شود. طراحی لوله کشی گاز با کمک نرم افزار اتوکد انجام میشود. مهندس تاسیسات اجرا باید بر نقشه خوانی تسلط کامل داشته باشد.

خرید تجهیزات و تحویل نقشه به تیم اجرا کننده:

پس از طراحی، مرحله خرید تجهیزات اجرایی مانند لوله‌ها، شیرآلات، تجهیزات اندازه‌گیری و کنترل، و مواد دیگر آغاز می‌شود.

ساخت و ساز تاسیسات گاز:

پس از مراحل بالا نوبت به ساخت و ساز لوله‌ها و نصب  تجهیزات میرسد و فرآیند ساخت و نصب آغاز می‌شود. این فرآیند شامل جوشکاری، آزمون‌های کیفیت و تست‌های لوله‌ها می‌باشد. یک سری نکات در مبحث 14 مقررات ملی ساختمان در مورد تاسیسات مکانیکی نیز گفته شده که برای ساخت و ساز تاسیسات گاز باید به آن رجوع کرد.

نگهداری و تعمیرات تاسیسات گاز ساختمان:

پس از نصب، یک سیستم نگهداری و تعمیرات باید تدوین شود تا اطمینان حاصل شود که سیستم به طور مداوم و بدون مشکل کار خواهد کرد.

نصب و راه‌اندازی سیستم گازرسانی منازل چگونه است؟

ابتدا باید از اداره گازرسانی منطقه برای انشعاب ساختمان مجوزهای لازم را دریافت نمود. سپس بر اساس نوع لوله کشی نقشه طراحی کرده و مصالح مورد نیاز را خریداری کرد. برای تهیه لوله‌های گاز باید توجه و دقت بسیاری به جنس و سایز لوله داشته باشید. انواع لوله‌های گازرسانی ساختمان‌ها شامل لوله‌های فولادی، لوله‌های مسی، لوله‌های قابل انعطاف و لوله‌های پلیمری در قطر و طول‌های متفاوت می‌شود. برای لوله کشی پکیج، لوله کشی شوفاژ، آبگرمکن از چنین لوله هایی نیز استفاده میشود.

بهترین لوله برای لوله کشی گاز چه لوله ای است؟

رایج‌ترین نوع لوله مورد استفاده در لوله کشی گاز ساختمان لوله فولادی سیاه است که تنوع بسیاری در اندازه و فشار تحمل گاز دارد. در برخی از مسیرها باید سایز لوله‌های گاز بیشتر و یا کمتر شود به همین دلیل به لوله2هایی با سایزهای متفاوت نیاز است. محل نصب کنتور باید جایی باشد که در معرض مواد اشتعال‌زا، ضربه، حرارت و فشار بالا قرار نگیرد. بهترین ارتفاع برای نصب کنتور 2 متر و 20 سانت می‌باشد.
پس از جوشکاری و اتصال دادن لوله‌های گاز ساختمان به یک دیگر و منشعب شدن از کنتور، مجری کلیه لوله‌ها را از نظر نشتی بررسی می کند. برای تکمیل مراحل لوله کشی و جاری شدن گاز در لوله‌ها، از سمت اداره گازرسانی منطقه نحوه کار، کیفیت و اصول لوله کشی رسیدگی شده و در صورت وجود خطا یا ایراد توسط مهندس ناظر گوشزد شده و پیمانکار باید برای رفع مشکل اقدام کند تا بتوانند به طور قانونی از منابع گاز بهره‌مند شود.

استانداردهای لوله کشی گاز

استانداردهای لوله کشی گاز تعیین کننده‌های مشخصی هستند که در طراحی، ساخت، نصب و نگهداری سیستم‌های لوله کشی گاز به‌کار می‌روند. این استانداردها با هدف افزایش ایمنی، کیفیت و عملکرد بهینه در انتقال و توزیع گازها در سیستم‌های لوله‌کشی استفاده می‌شوند. تعدادی از مهمترین استانداردهای لوله کشی گاز به شرح زیر هستند:

ASME B31.8: Gas Transmission and Distribution Piping Systems:

این استاندارد توسط انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (ASME) تدوین شده است و بر روی سیستم‌های لوله کشی انتقال و توزیع گاز تأکید دارد.

API 5L: Line Pipe:

استاندارد انجمن نفت امریکا (API) برای لوله‌های گاز و نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد و مشخصات مواد و تست‌های لازم را برای لوله‌های خطوط انتقال گاز تعیین می‌کند.

NFPA 54: National Fuel Gas Code:

این استاندارد توسط انجمن حرفه‌ای آتش‌نشانی آمریکا (NFPA) ارائه شده و مشخصات مربوط به طراحی و نصب سیستم‌های لوله کشی گاز برای ساختمان‌ها و مناطق صنعتی را تعیین می‌کند.

EN 10208: Steel pipes for pipelines for combustible fluids:

استاندارد اروپایی EN 10208 به لوله‌های فولادی مخصوص استفاده در لوله‌کشی گاز و سیستم‌های لوله‌کشی مایعات قابل اشتعال اختصاص دارد.

ANSI Z223.1 / NFPA 54: National Fuel Gas Code:

یکی از استانداردهای آمریکایی که توسط انجمن ملی حرفه‌ای گاز (AGA) و انجمن حرفه‌ای آتش‌نشانی آمریکا (NFPA) ارائه شده است. این استاندارد بر روی نصب و استفاده از سیستم‌های گاز در ساختمان‌ها تأکید دارد.

ISO 3183: Petroleum and natural gas industries – Steel pipe for pipelines:

استاندارد بین‌المللی ISO بر روی لوله‌های فولادی برای صنایع نفت و گاز تأکید دارد و مشخصات مربوط به مواد، طراحی، ساخت و آزمایش لوله‌ها را تعیین می‌کند.
هر کدام از این استانداردها متناسب با نوع سیستم، نوع گاز مورد استفاده و موارد دیگر مشخص شده‌اند و در صنعت لوله کشی گاز از اهمیت بالایی برخوردارند. برخی از استانداردهای بالا برای لوله کشی شوفاژ، آبگرمکن در مبحث گازرسانی نیز باید رعایت شود.

موارد مهم در لوله کشی گاز ساختمان

برای خرید و تهیه متریال لوله کشی گاز ساختمان حتما یک مهندس کاربلد را همراه خود کنید. لوله‌ها را از نظر کیفیت، ضخامت، قطر، سایز، طول و مقاومت با یک دیگر مقایسه کنید. بر اساس استانداردها عمل کرده و به تعداد و زاویه خم شدن لوله ها توجه کنید. برای این که از نشت و بی‌خطری لوله‌ها مطمئن شوید، محل اتصالات را بررسی کنید. مقاومت لوله‌ها در برابر حرارت، تحمل فشار و کنترل دما را بسنجید. حتما از محافظ‌‌‌ها و آسترها در لوله کشی استفاده کنید.
محل اجرای کنتور را جایی انتخاب کنید که از سایر تاسیسات مکانیکی ساختمان فاصله داشته باشد. کیفیت جوشکاری لوله‌ها از مهم‌ترین عواملی است که سلامت لوله‌کشی گاز ساختمان را تضمین می‌کند. در صورت مشاهده ایرادات اتصالات و جوشکاری‌ها، نشتی، بروز خطا در شیرها و یا انسداد لوله‌های گاز ساختمان در اثر ضربه فورا شیر اصلی گاز را بسته و با مجری پروژه تماس بگیرید.

برای تاسیسات گاز ساختمان از شرکت های قَدَر کمک بگیرد

همانطور که متوجه شدید، راه‌اندازی تاسیسات گاز ساختمان مراحل مهمی دارد که باید با دقت و به مطابقت با استانداردها و ضوابط ایمنی انجام شود. دقت داشته باشید که قبل از هر اقدامی، باید مستندات مربوط به نصب تجهیزات گاز، مجوزها و مجوزهای ایمنی را بررسی کرد. همچنین  در زمان راه اندازی تاسیسات گاز باید قبل از راه‌اندازی با تست‌های فشار و هویه مطمئن شوند. بازرسی دقیقی بر روی اتصالات و لحیم‌ها انجام داده شود تا هر نقصی شناسایی شود. پیمانکار تاسیسات گاز باید شیرآلات اصلی و کنترلی نصب شده و صحت عملکرد آنها باید با دقت بررسی گردد. اطمینان حاصل شود که همه شیرآلات در وضعیت بسته مطمئنی هستند.

دوره های آموزشی مبحث 17

آموزش مبحث 17 مقررات ملی ساختمان – دوره جامع

دوره آموزش مبحث 17 مقررات ملی ساختمان فشرده -آموزش مبحث هفدهم

دوره آموزش مبحث 14،16،17 مقررات ملی ساختمان فشرده

تنوع روش‌های لوله‌کشی گاز در ساختمان‌ها

انواع لوله کشی گاز ساختمان شامل روکار و توکار می‌باشد. در نقاط ورودی گاز به ساختمان، لوله‌کشی گاز ساختمان به صورت روکار اجرا شده و در بخش‌های دیگر به صورت توکار انجام می‌پذیرد. در برخی موارد، با رعایت نظر مهندسان، لوله‌کشی گاز روکار نیز ممکن است؛ به عنوان مثال، ساختمان‌های قدیمی که بدلیل عدم بررسی مختصر برای گاز رسانی، لوله‌کشی گاز روکار را انتخاب می‌کنند. این روش ارزانتر است، اما با خطرات بیشتری در معرض دید قرار دارد. سرعت اجرای آن بالاست و در شرایط فوری نیاز، دسترسی سریع به آن امکان‌پذیر است، اما در عین حال، زیبایی ندارد و به آسیب پذیری نسبت به ضربات نیز دچار است.

توجه به نکات زیر در فرآیند لوله‌کشی گاز ساختمان، امری ضروری است:

اجرای استانداردهای لوله کشی گاز ساختمان باید به‌صورت دقیق و مطابق با نقشه‌های ارائه شده توسط مهندس طراح صورت گیرد. ابتدا، لوله‌ها با استفاده از تینر به دقت تمیز شده و سپس با استفاده از چسب لوله پوشانده و با نوار پیچ محکم شده و امکان نشت گاز را به‌حداقل می‌رساند. لوله‌کشی گاز خانگی از نقطه ورود لوله اصلی به ساختمان تا تمامی ابزارهای مصرفی از جمله اجاق گاز، بخاری، آبگرم‌کن یا پکیج به‌طور دقیق و مطابق با نقشه پیش‌بینی شده انجام می‌شود.

هزینه لوله‌کشی گاز ساختمان:

اجرای صفر تا صد لوله کشی گاز ساختمان به عوامل گوناگونی وابسته است که شامل:

1. مساحت و کاربری ساختمان: ابعاد و نوع استفاده از ساختمان تأثیرگذار بر قیمت لوله‌کشی گاز دارد.

2. روکار یا تورکار بودن گازکشی: نوع سیستم گازکشی (روکار یا تورکار) تعیین‌کننده هزینه‌ها می‌باشد.

3. تعداد طبقات بنا: افزایش تعداد طبقات به تبع افزایش پیچیدگی سیستم و در نتیجه افزایش هزینه منجر می‌شود.

4. نوع کنتور ساختمان: نوع و مشخصات کنتور گاز نیز در تعیین هزینه لوله‌کشی گاز ساختمان تأثیرگذار است.

5. تغییرات قیمت مصالح و مواد مصرف شده: تغییرات در قیمت مواد ساختمانی و لوازم مصرفی نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد.

6. حجم پروژه: اندازه پروژه و حجم کار انجام شده نیز به عنوان یک عامل مهم در تعیین هزینه در نظر گرفته می‌شود.

پیش از اقدام به لوله‌کشی گاز در خانه خود، لازم است مراحل زیر را دقیقاً دنبال کنید:

1. پیش‌آماده‌سازی مدارک:
– جلب تمامی مدارک مورد نیاز

2. مراجعه به شرکت گاز:
– با مراجعه به شرکت گاز، پرونده خود را تشکیل دهید.

3. مراجعه به سازمان نظام مهندسی:
– با مدارک مورد نیاز، به همراه نظارت ناظر، پرونده را تدوین و محل تاسیسات گازی را تعیین کنید.

4. نظارت ناظر:
– ناظر مشخص شده نظارت خود را بر روی محل اجرای پروژه اعمال کرده و مکان تاسیسات گازی را مشخص نماید.

5. خرید لوله و اتصالات گاز:
– لوله و اتصالات گاز را خریداری کنید و پیمانکار لوله‌کشی را انتخاب نمایید.

6. تایید لوازم مصرفی:
– لوازم مصرفی را از طرف مهندس ناظر تأیید کنید.

7. اجرای عملیات لوله‌کشی:
– مجری لوله‌کشی عملیات را اجرا کند.

8. تایید نهایی:
– مهندس ناظر تایید نهایی را اعلام کرده و در صورت نیاز، اصلاحات لازم را اعمال کنید.

9. درخواست بازدید نهایی:
– با درخواست بازدید نهایی از شرکت گاز، انشعابات گاز را خریداری کنید.

10. نصب علم و کنتور گازی:
– علم و کنتور گاز را نصب کرده و آماده برای طی کردن مراحل لوله‌کشی گاز خانگی باشید.

حتماً پیش از شروع این مراحل، مدارک مورد نیاز را تهیه کرده و مجوز لوله‌کشی گاز ساختمان را به‌دست آورید.

مدارک لازم برای تشکیل پرونده لوله‌کشی گاز جهت ارائه به سازمان نظام مهندسی:

با توجه به تعداد طبقات ساختمان، لطفاً این مدارک را آماده نمایید تا فرآیند اخذ مجوز لوله‌کشی گاز به سرعت و به‌طور کامل پیش‌روی شود:

1. فرم های قرارداد ساختمان:
– فرم محاسبه
– فرم طراحی
– فرم نظارت
– فرم مهندسین

همه فرم‌های قرارداد مهندسین باید تکمیل، مهر و امضاء شده باشند.

2. نقشه های ساختمان:
– در صورت ساختمان دو طبقه و بالاتر: برگ عوارض ساختمان، فرم بازدید، فرم دستور نقشه، فرم طراحی و نظارت تاسیسات، و نقشه های تاسیسات.

– در صورت ساختمان چهار طبقه و بالاتر: برگ عوارض ساختمان، فرم بازدید، فرم دستور نقشه، فرم طراحی و نظارت تاسیسات و نقشه های تاسیسات، فرم قرارداد اجرا و پیمان مدیریت یا دریافت فرم تعهد محضری جهت اخذ مجری، نقشه های سازه و معماری و تاسیسات، دفترچه محاسبات به انضمام لوح فشرده (CD) حاوی فایل محاسباتی را نیز به همراه داشته باشید.

اصول و قوانین لوله کشی گاز در منازل با رویکرد حرفه‌ای

1. برای محاسبه متراژ لوله کشی گاز، لازم است این کار به گونه‌ای صورت گیرد که کمترین مقدار لوله در مسیر استفاده به کار رود. در عین حال، پلان نصب لوله نباید در محیط‌های مرطوب قرار گیرد. علاوه بر این، بخش مشترک لوله کشی گاز باید از داخل ملک خصوصی افراد دیگر عبور نکند.
2. انتخاب قطر لوله باید بر اساس حداکثر میزان مصرف صورت گیرد. عدم تناسب قطر لوله با مصرف خانوار ممکن است منجر به مشکلاتی مانند افت فشار در گازرسانی یا قطعی گاز شود.
3. عایق‌کاری لوله گاز باید با استفاده از پرایمر و نوار پرایمر انجام شود. در ابتدا، لوله‌های توکار توسط متخصص چربی‌زدایی و زنگ‌زدایی می‌شوند و سپس پرایمر بر روی سطح لوله‌ها زده می‌شود.
4. عبور لوله گاز توکار از نقاط مرطوب یا نقاط در تماس با آب مجاز نمی‌باشد. در صورت اجبار، لوله کش گاز باید نوار عایق بندی را دو لایه افزایش دهد.
5. در اجرای لوله گاز توکار که زیر مصالح ساختمانی مدفون می‌شوند، باید حداقل 10 سانتیمتر فاصله از سایر لوله‌های تاسیساتی، به خصوص کابل‌های برق، را رعایت کرد. در صورت عدم وجود فضا برای فاصله، باید لوله گاز را از سایر لوله‌ها با استفاده از عایق حرارتی یا غلاف پی وی سی جدا کرد.
6. هرگز در هوای بسیار سرد زیر 5 درجه سانتی گراد، بارانی یا هوای بسیار آلوده، پرایمر زدن لوله را انجام ندهید، زیرا این اقدام ممکن است به کاهش کارایی لوله منجر شود.
7. در هنگام نصب کنتور گاز خانه، اطمینان حاصل کنید که سیم برق به کنتور گاز نزدیک نباشد و فاصله استاندارد حداقل 10 سانتی‌متر را رعایت کنید.

8. لوله‌ها، شیرآلات و اتصالات مورد استفاده در لوله‌کشی گاز، به‌طور کامل با استانداردهای مشخص‌شده در بند 4-4-17 مقررات ملی ساختمان هماهنگ می‌باشند.

9. تصدیق لوله‌کشی گاز در ساختمان، قبل از انجام هر گونه نازک‌کاری، نصب درب و پنجره، و قبل از اجازه به سکونت در ساختمان، الزاماً لازم است و هرگونه اقدام بدون تصدیق مورد نظر غیرقابل قبول بوده و بازرسی و تأیید آن، پس از انجام مراحل یادشده و آماده‌سازی برای سکونت در ساختمانها، صورت می‌پذیرد.

10. در صورت لزوم استفاده از ملک همسایه در زمان اجرای لوله‌کشی گاز، حتماً باید موافقت محضری از همسایه به دست آورده شود.

11. برای تمامی ساختمان‌های عمومی و خصوصی، از لوله‌های بدون درز استفاده گردد.

12. در صورت افزایش قطر لوله گاز به بیش از قطر استاندارد، همانند اجرای لوله با قطر کمتر از استاندارد، لوله به مقدار استاندارد برش داده خواهد شد.

13. در ساختمان‌هایی با سقف شیروانی، ضروری است دودکش از فضای شیروانی عبور کرده و به فضای آزاد منتقل شود تا تهویه مناسب اطمینان حاصل گردد.

14. اجرای همه دودکش‌ها با استفاده از کلاهک H، به منظور افزایش کارایی و ایمنی بیشتر در فرآیند دفع گازهای مضر، الزامی می‌باشد.

15. در نقاط تقاطع با لوله گاز، ضروری است دودکش با استفاده از پشم شیشه عایق گردد تا از هر گونه تداخل و اثرات جانبی جلوگیری شود.

16. ارتفاع استاندارد دودکش از سطح سقف حداقل باید یک متر باشد تا اطمینان حاصل شود که گازهای دیگر به درستی از ساختمان دفع می‌شوند.

17. اجرای دودکش باید به گونه‌ای باشد که تصویر افقی آن از حداکثر یک و نیم متر تجاوز نکند، به منظور حفظ زیبایی و هماهنگی با طراحی ساختمان.

18. در ساختمان‌های چند طبقه، دودکش در طبقات بالاتر به صورت توکار و با استفاده از مصالح ساختمانی محافظت گردد تا از هر گونه آسیب و تأثیرات ناخواسته جلوگیری گردد.

توجه:
برای افزودن به اطلاعات بالا، اهمیت تعیین موقعیت دقیق و مناسب دودکش به منظور افزایش کارایی حاصل از آن و اطمینان از سلامت تخلیه گازها بیان می‌شود. همچنین، استفاده از مصالح مقاوم و محافظ برای لوله‌کشی توکار در ساختمان‌های چند طبقه، مهم است تا دودکش در برابر عوامل محیطی و خطرات احتمالی محافظت گردد.

کلام آخر در مورد لوله کشی گاز

کیفیت لوله‌‌‌های استفاده شده و جوشکاری اصولی آن تاثیر بسزایی در بالا رفتن سطح ایمنی ساختمان می‌شود. هزینه تمام شده اجرای لوله کشی گاز ساختمان بنا بر مساحت ساختمان و کاربری آن، مسیر لوله و نقشه کشی صحیح، نوع کنتور ساختمان، توکار یا روکار بودن، قیمت مصالح و حجم پروژه تعیین می‌گردد. پروژه لوله‌کشی و گازرسانی ساختمان را به یک شرکت معتبر واگذار کرده و از ایمن بودن کار اطمینان حاصل کنید.