ایمن سازی ساختمان در برابر آتش سوزی

آتش­سوزی­‌ها یکی از حوادثی هستند که آمار بسیاری را به خود اختصاص داده­‌اند. عوامل متعددی در شکل­گیری سوانح آتش سوزی نقش ایفا می­کنند. اغلب کشورهای دنیا در تلاش برای مدیریت اوضاع در هنگام تحریق و حفاظت محل سکونت مردم می­باشند. یکی از روش‌های ایمن سازی ساختمان در برابر آتش که کشور ایران برای کنترل و کاهش سوانح این چنینی در نظر گرفته وضع قوانین مهندسی و عمرانی است. در این مقاله ما به مبحث نحوه ایجاد مقاومت ساختمان در برابر آتش سوزی و مصالحی که در برابر آتش مقاوم هستند، پرداخته ایم.

آمار آتش سوزی ساختمان در دنیا

بیشتر آتش سوزی‌هایی که صورت می­گیرد در حوزه ساختمان­‌های مسکونی، مدارس و منازل می­باشد. این حوادث به دلیل نقصان در اصول حفاظتی ساختمان در برابر آتش و بی­ توجهی مهندسین و متخصصان به این کمبود است. در مبحث سوم مقرارت ملی ساختمان موارد و نکاتی ذکر شده که تاثیر پر رنگی در کاهش خطرات حریق و آتش­سوزی دارد.

طبق آمار سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی کشور، در سال ۱۴۰۲ حدود ۱۲۰ هزار آتش سوزی در ایران رخ داده است.

تلفات: در سال ۱۴۰۲ ، حدود ۲ هزار نفر در اثر آتش سوزی در ایران جان خود را از دست داده اند. خسارات مالی: خسارات مالی ناشی از آتش سوزی در ایران در سال ۱۴۰۲ به طور دقیق برآورد نشده است، اما تخمین ها حاکی از هزاران میلیارد تومان است. پس چه بهتر است که ساختمان های خود را در برابر آتش ایمن کنیم و  اصول حفاظت از ساختمان در برابر آتش را بدانیم، تا بلایی که سر پلاسکو آمد، سر ساختمانی دیگر نیاید.

اصول حفاظت از ساختمان در برابر آتش

در همه کشورها قواعدی برای اجرای صحیح ساختمان­ها و مقاومت آن­ها در برابر خطرات احتمالی به­وجود آمده است. مفاد مبحث سوم مقرارت ملی ساختمان بر حفظ سلامت جان و مال بهره­برداران، همچنین توسعه نظام ملی ساخت و ساز دلالت دارد. در حال حاضر سیستم­های پیشرفته فراوانی وجود دارند که اعلان حریق کرده و به صورت دستی یا اتوماتیک برخی اتصالات را قطع و یا متصل می­کنند.

یک ساختمان دارای ورودی و خروجی­‌های مختلفی می­باشد، به منظور برطرف کردن خطرات ناشی از آتش سوزی باید هر جزء از ساختمان در محل مناسب خود قرار بگیرد. برای ممانعت از گسترش آتش سوزی باید دیوار، کف و سقف منازل مقاومت مطلوبی در برابر حرارت داشته و مانع از وسیع­تر شدن آتش شود. در فضای داخلی ساختمان نازک­کاری­‌های استفاده شده، باید شدت رهایش گرمای مناسبی از خود نشان دهند.

در تشکیل سازه ساختمان باید از مصالحی استفاده کرده که پایداری خود را پس از حریق حفظ نموده و آوار نشوند. طراحی سازه نباید به گونه­‌ای باشد که حریق از فضاهای خالی، گشودگی­‌ها و واحدهای مجاور به پیرامون ساختمان شعله‌­ور شود. یکی دیگر از اصول حفاظتی ساختمان در برابر حریق تنظیم ارتفاع، موقعیت قرارگیری، کاربری و مجاورت می­باشد.

طرح خارجی ساختمان و شیوه ساختمان سازی بر پایه استانداردها، نباید از ارتفاع بیش از حد یا کم­تر از مقدار مجاز باشد؛ زیرا این امر موجب شعله‌­ور شدن بیشتر حریق می­شود. فواصل میان دیوارهای خارجی و مرزهای پیرامون باید محدود بوده و از تابش حرارت به داخل یا برعکس جلوگیری کند. مصالح به کار گرفته شده در ساخت دیوارهای خارجی باید عایق بوده و حرارت و اشتعال داخل را به بیرون نشر ندهند.

انواع راهکارهای ایمن­ سازی ساختمان در برابر حریق

علاوه بر مواردی که ایمنی سازه را در مراحل ساخت بنا افزایش می­دهد، می­توان به تعبیه سیستم­‌های اعلان و اطفا حریق اشاره کرد. این مکانیسم‌­ها در دو نوع خودکار و دستی وجود دارند. این تجهیزات با شناسایی دود و حرارت هشدار داده و ساکنین ساختمان را از آتش سوزی مطلع می­کنند. برخی از این سیستم‌­ها خود با مسدود کردن راه‌­های ورودی و عوامل اشتعال­زا و همچنین تزریق آب، گازهای بی اثر و فوم آتش را مهار کرده و از گسترش آن جلوگیری می­کنند.

با حیطه ­بندی و تقسیم فضای ساختمان به چندین بخش کوچک امکان کنترل حریق وجود دارد. استفاده از دیوار، درب و پنجره، کفپوش و سقف مقاوم به حریق از مهم­ترین اقدامات برای مقابله ساختمان با حریق است. با رعایت دستورالعمل‌های مربوط به آسانسور (مبحث ۱۵) می توان از بروز آتش سوزی‌­های گسترده جلوگیری کرد. تاسیسات مکانیکی ساختمان نظیر لوله ­کشی آب و گاز باید به نحوی باشد که دسترسی به آن در مواقع ضروری آسان باشد.

از دیگر مباحثی که در ایمن سازی ساختمان در برابر آتش الزامی است، طراحی راه‌­های خروج اضطراری مانند راهرو و پله اضطراری است. ساخت پلکان اضطراری در خارج از ساختمان از روش‌­های بی­خطر رفت وآمد در طبقات بدون برخورد با هر نوع مانعی است.

طراحی محوطه باز ساختمان اعم از پارکینگ سرباز یا حیاط باید به صورتی باشد که ظرفیت نیروهای آتش نشان و اقدامات لازم برای مهار حریق را داشته باشد.

ساختمان های مقاوم در برابر آتش چه ویژگی هایی دارند؟

ساختمان‌های مقاوم در برابر آتش باید از ویژگی‌ها و اقدامات طراحی و ساختی خاصی برخوردار باشند تا در مواجهه با آتش، ایمنی ساکنین را حفظ کرده و خسارات جانی و مالی را به حداقل برسانند. برخی از ویژگی‌های مهم ساختمان‌های مقاوم در برابر آتش عبارتند از:

مصالح مقاوم در برابر آتش:

استفاده از موادی مانند بتن با مقاومت بالا در برابر حرارت، فولاد و مصالح ضد حریق، مانند چوب مقاوم در برابر آتش، به عنوان جزء اصلی در ساخت و سازهای مقاوم در برابر آتش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عایق‌های حرارتی:

استفاده از عایق‌های حرارتی مانند سرامیک و الیاف غیر قابل اشتعال برای جلوگیری از انتقال حرارت و آتش به نقاط دیگر ساختمان و حفظ ساختار آن در معرض حریق بسیار حیاتی است.

طراحی مناسب و استفاده از پوشش ضد حریق:

طراحی‌های مناسب شامل استفاده از سیستم‌های خنک کننده، ایمنی از دیدگاه معماری، استفاده از راه‌های خروج اضطراری و ایمنی و جلوگیری از گسترش آتش در ساختمان است. پوشش های معدنی، رنگ های عایق و منبسط شونده  و بردهای ضد حریق، بهترین پوشش ضد حریق هستند.

سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق:

نصب سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق مدرن و کارآمد می‌تواند به تشخیص سریع حریق و جلوگیری از گسترش آن کمک کند و در نتیجه ایمنی ساکنین و کارکنان را افزایش دهد.

آموزش و آگاهی:

آموزش به ساکنین و کارکنان درباره رفتار مناسب در صورت بروز حریق، استفاده از وسایل اطفاء حریق و راه‌های خروج اضطراری نقش بسیار مهمی در افزایش ایمنی و کاهش خسارات در صورت وقوع حادثه دارد.

با توجه به این ویژگی‌ها، ساختمان‌های مقاوم در برابر آتش می‌توانند خسارات جانی و مالی را به حداقل برسانند و ایمنی ساکنین و کارکنان را تضمین کنند.

۹ مصالح ساختمانی مقاوم در برابر آتش سوزی

در اینجا ۹ مصالح ساختمانی مقاوم در برابر آتش سوزی آورده شده است:

بتن: بتن یک مصالح ساختمانی غیرقابل احتراق است که در برابر آتش بسیار مقاوم است. می تواند برای ساخت دیوارها، کف ها، سقف ها و سایر اجزای ساختاری استفاده شود.

بلوک سیمانی:بلوک سیمانی مصالح ساختمانی غیرقابل احتراق دیگری است که در برابر آتش بسیار مقاوم است. می توان از آن برای ساخت دیوارها، پارتیشن‌ها و سایر اجزای ساختاری استفاده کرد.

ملات گچ:گچ مصالح نسوز است که می توان از آن برای گچ کاری دیوارها و سقف‌ها استفاده کرد. همچنین می تواند برای ایجاد یک پوشش محافظ روی سایر مصالح ساختمانی مانند چوب استفاده شود.

گچ تخته سنگ: گچ تخته سنگی نوعی گچ کاری است که می‌توان از آن برای ایجاد دیوارها، سقف‌ها و پارتیشن ها استفاده کرد. مقاوم در برابر آتش است و می‌تواند برای رتبه بندی آتش نشانی یک ساختمان استفاده شود.

آجر: آجر قدیمی ترین مصالح ساختمانی است که در برابر آتش مقاوم است. می‌توان از آن برای ساخت دیوارها، پارتیشن ها و سایر اجزای ساختاری استفاده کرد.

سنگ تراشی:سنگ تراشی مصالح ساختمانی غیرقابل احتراق است که در برابر آتش بسیار مقاوم است. می توان از آن برای ساخت دیوارها، کف ها، سقف ها و سایر اجزای ساختاری استفاده کرد.

فلز: فلز، مانند فولاد و آهن، مصالح ساختمانی غیرقابل احتراق است که در برابر آتش بسیار مقاوم است. می توان از آن برای ساخت قاب ها، تیرها، تیرچه ها و سایر اجزای ساختاری استفاده کرد.

شیشه: شیشه نیز جزو مصالح ساختمانی غیرقابل احتراق است که در برابر آتش بسیار مقاوم است. می توان از آن برای ساخت پنجره ها، درها و سایر اجزای ساختاری استفاده کرد.

گچ پاشیده شده: گچ پاشیده شده نوعی پوشش است که می تواند روی دیوارها، سقف ها و سایر سطوح اعمال شود. مقاوم در برابر آتش است و می تواند برای رتبه بندی آتش نشانی یک ساختمان استفاده شود.

اینها تنها تعدادی از مصالح ساختمانی مقاوم در برابر آتش موجود هستند. هنگام انتخاب مصالح ساختمانی برای پروژه خود، مهم است که رتبه بندی آتش نشانی آنها را در نظر بگیرید.

کلام آخر در مورد روش های حفاظت از ساختمان در برابر آتش

یکی از متداول­ترین روش­‌های اطلاع از آتش سوزی و کنترل آن، بهره­گیری از سیستم­های اعلان و اطفاء حریق است. این تجهیزات در انواع متفاوتی در بازار یافت می شوند. امیدواریم از مقاله روش‌­های حفاظت از ساختمان در برابر حریق لذت برده باشید.