انیمیشنی از مبدل حرارتی پوسته و لوله shell and tube و نمایش اجزای آن
مبدل حرارتی پوسته و لوله (Shell and Tube Heat Exchanger) یکی از رایج‌ترین انواع مبدل‌های حرارتی است که برای انتقال حرارت بین دو مایع یا گاز به کار می‌رود. این مبدل حرارتی شامل یک پوسته (shell) و لوله‌ها (tubes) درون آن است که مایع گرم از طرفی از لوله‌ها عبور می‌کند و مایع سرد از طرفی دیگر از پوسته عبور می‌کند. در زیر نمودار و شرحی از اجزای مبدل حرارتی پوسته و لوله آورده شده است:
۱. پوسته (Shell): پوسته مبدل حرارتی بیرونی است که مایع سرد از طریق آن عبور می‌کند. این پوسته معمولاً شکل استوانه‌ای دارد و از جنس فولاد، استنلس استیل یا سایر فلزات مقاوم در برابر حرارت ساخته شده است.
۲. لوله‌ها (Tubes): لوله‌ها داخل پوسته قرار دارند و مایع گرم از طریق آنها عبور می‌کند. این لوله‌ها معمولاً دارای شکل استوانه‌ای یا لوله‌ای هستند و از جنس متریال مانند مس، آلومینیوم، فولاد ضد زنگ و … ساخته می‌شوند.
۳. مخلوط‌کن (Baffle): مخلوط‌کن‌ها درون پوسته قرار می‌گیرند و هدف اصلی آنها ایجاد تلفیق و مخلوط کردن مایع گرمی که از طریق لوله‌ها عبور می‌کند است. این تلفیق باعث افزایش تماس مایع گرم با دیواره لوله‌ها و در نتیجه افزایش انتقال حرارت می‌شود.
۴. ورودی و خروجی (Inlet/Outlet): نقاط ورودی و خروجی برای مایع گرم و سرد به مبدل حرارتی مشخص می‌شوند. معمولاً این نقاط در انتهای پوسته و لوله‌ها قرار دارند.
۵. نردبان (Ladder): برای دسترسی به داخل پوسته و لوله‌ها و انجام عملیات نگهداری و تعمیرات، می‌توان از نردبان استفاده کرد.
۶. جداکننده (Separator): در برخی موارد، ممکن است جداکننده‌ها برای جداسازی و جدا کردن مایع‌های مختلف از یکدیگر نصب شود.
همچنین، مبدل حرارتی پوسته و لوله ممکن است دارای اجزای دیگری مانند تراکم کننده‌ها (Baffle Plates)، ترموستات‌ها، سنسورها و واحدهای کنترلی باشد که به مدیریت و کنترل دقیق تر فرآیند انتقال حرارت کمک می‌کنند.
