قانون نظام مهندسی ساختمان یکی از اصلی‌ترین قوانین حوزه مهندسی ساختمان در یک کشور است. این قانون به منظور تعیین و تنظیم وظایف و صلاحیت‌های مهندسان ساختمانی، حفظ استانداردهای ساختمانی، ایجاد اعتبار و قدرت اجتماعی برای این حرفه، و نیز حفظ امنیت عمومی و سلامت جامعه ایجاد شده است. در ادامه، به بررسی جنبه‌های اصلی نوشته شده در کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان می‌پردازیم.
تاریخچه قانون نظام مهندسی ساختمان
در تاریخ ۲۰ تیر ۱۳۷۴ خورشیدی، قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان به شمارهٔ ۶۲۷۴۳ توسط دولت ارائه شد و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد. این قانون با اعمال تغییرات، در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۷۴ خورشیدی، با ۴۲ ماده، ۲۱ تبصره و ۶۰ بند، به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. سپس در تاریخ ۱۳۷۴/۱۲/۲۷ خورشیدی، با تأیید شورای نگهبان، تصویب شد و مطابق اصل ۱۲۳ قانون اساسی، برای اجرا به ریاست جمهوری ارسال شد. از تاریخ ۹ فروردین ۱۳۷۵ خورشیدی، این قانون برای اجرا به وزارت راه و شهرسازی ابلاغ گردید.
با تصویب این قانون، در هر استان از کشور، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تشکیل می‌شود. همچنین، اشتغال افراد به امور فنی در بخش‌های ساختمان و شهرسازی به وسیلهٔ پروانه اشتغال به کار در سازمان نظام مهندسی حرفه‌ای صورت می‌گیرد. این پروانه‌ها بر اساس صلاحیت‌های حرفه‌ای نظام مهندسی، کاردانهای فنی و معماران تجربی اخذ می‌شود. مرجع صدور پروانه‌های مهندسی و کاردانی توسط وزارت مسکن و شهرسازی و پروانه‌های مهارت فنی توسط وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌گردد. جزئیات مربوط به شرایط، ترتیب صدور، تمدید، ابطال و تغییر مدارک صلاحیت حرفه‌ای در آئین‌نامه اجرایی این قانون مشخص می‌شود.
اهداف کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان
یکی از اصلی‌ترین اهداف قانون نظام مهندسی ساختمان، تعیین و تنظیم صلاحیت‌های مهندسین ساختمانی است. این قانون به طور دقیق تعیین می‌کند که چه کسانی مجاز به تمرین حرفه مهندسی ساختمان هستند و صلاحیت‌های لازم برای انجام فعالیت‌های حرفه‌ای را در مهندسان مشخص می‌کند. به این ترتیب، مهندسین ساختمان دارای یک نظام حرفه‌ای مطمئن و قابل اعتماد هستند که بر اساس استانداردها و مقررات مشخص اجازه تمرین حرفه خود را دارند.
همچنین، قانون نظام مهندسی ساختمان مقرراتی جهت حفظ استانداردهای ساختمانی تعیین می‌کند. این مقررات بر اساس تجربیات علمی و تکنولوژی‌های روز دنیا برای ساخت و سازهای ایمن و قابل اطمینان تعیین می‌شوند. به این ترتیب، قانون نظام مهندسی ساختمان اثربخشی و کیفیت ساختمان‌ها را ارتقا می‌دهد و به جامعه اطمینان می‌دهد که ساختمان‌ها بر اساس الزامات ایمنی و استانداردهای مشخص ساخته می‌شوند.
از دیگر اهداف قانون نظام مهندسی ساختمان، اعتبار و قدرت اجتماعی برای مهندسان ایجاد می‌کند. این قانون با تنظیم و تعیین مقررات حرفه‌ای و استانداردهای مشخص، به مهندسان اطمینانش و قدرت اجتماعی می‌دهد.
قانون نظام مهندسی ساختمان در همه جا یکسان است؟
قانون نظام مهندسی ساختمان یک قانون کشوری است که هدف اصلی آن تنظیم و نظارت بر فعالیت‌های مهندسان ساختمانی در جامعه است. این قانون در هر کشور ممکن است نام و جزئیات متفاوتی داشته باشد، اما هدف کلی آن تقریباً یکسان است. در این مقاله، به بررسی و معرفی عناصر اصلی قانون نظام مهندسی ساختمان خواهیم پرداخت.
یکی از اصلی‌ترین بخش‌های قانون نظام مهندسی ساختمان، مجوزها و اجازه‌های لازم برای انجام فعالیت‌های مهندسی است. این شامل مجوز مهندسی، مجوز احراز هویت حرفه‌ای و مجوز اجازه امضاء روی طرح‌ها و مستندات ساختمانی می‌شود. با داشتن این مجوزها، مهندسان مجاز به انجام فعالیت‌های ساختمانی در قالب قوانین و مقررات مربوطه هستند.
قسمت دیگری از کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان، تعیین وضعیت حقوقی و مسئولیت‌های مهندسان ساختمانی است. این شامل تعیین نقش و وظایف مهندسان در پروژه‌های ساختمانی، واجبات حرفه‌ای، مسئولیت‌های مهندسان در صورت بروز خسارت و نقض اصول اخلاق حرفه‌ای است. توجه به این قسمت از قانون می‌تواند به اطمینان مالکان ساختمان‌ها و همچنین عموم مردم در خصوص کیفیت فعالیت‌های مهندسی کمک کند.
علاوه بر این، قانون نظام مهندسی ساختمان شامل نظارت و بازرسی بر فعالیت‌های مهندسی ساختمانی نیز می‌شود. این شامل بررسی طرح‌ها و مستندات ساختمانی پیش از شروع اجرا، نظارت بر اجرای صحیح پروژه‌های ساختمانی و بازدیدهای دوره‌ای و پایانی است. این اقدامات باعث اعتماد و اطمینان در مورد کیفیت اجرای پروژه‌های ساختمانی می‌شود.
فصل های کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان
فصل اول: اهداف و خط‌مشی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان به شرح زیر می‌باشند:
- ترویج اصول اخلاق اسلامی در زمینه معماری و شهرسازی.
- ارتقاء هماهنگی بین مختلف حوزه‌های مهندسی و فنی در زمینه‌های مختلف ساختمان و شهرسازی
- ایجاد شرایط مساعد برای پیشرفت و توسعه حوزه مهندسی در سطح کشور.
- ترویج اصول معماری و شهرسازی در جامعه و افزایش آگاهی عمومی در این زمینه.
- افزایش کیفیت خدمات مهندسی و نظارت بر اجرای صحیح پروژه‌های ساختمانی.
- تسهیل در دسترسی و ارتقاء دانش و مهارت‌های صاحبان حرفه در زمینه ساختمان و شهرسازی.
- تدوین و اجرای مقررات ملی ساختمان با هدف تضمین ایمنی، بهداشت، بهره‌وری مناسب و اقتصادی در پروژه‌های ساختمانی. ( در مبحث اول مقررات ملی ساختمان توضیحاتی مختصر داده شده است.)
- تعیین اصول و مبانی قیمت‌گذاری منصفانه برای خدمات مهندسی ارائه شده.
- تأکید بر رعایت و اجرای مقررات ملی ساختمان و ضوابط شهرسازی.
- ترویج مشارکت فعّال و مؤثر حرفه‌ایان و صاحبان حرفه‌ها در طرح‌های توسعه کشور.
- این اهداف و خط‌مشی‌ها با هدف ارتقاء کیفیت و کارایی در حوزه مهندسی و ساختمان، بهبود فرآیندها و ارتقاء سطح خدمات به جامعع شکل گرفته است. شما میتوانید برای دانلود کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان از سودا به طور رایگان اقدام کنید.
نمونه دوره های متفاوت برای قبولی و کسب آمادگی در آزمون
دوره آموزشی آزمون نظام مهندسی برق
دوره آموزشی آزمون نظام مهندسی مکانیک
فصل دوم قانون نظام مهندسی ساختمان: تشکیلات، ارکان، وظایف و اختیارات سازمان
ماده 5: ارکان سازمان
ارکان سازمان به شرح زیر تعریف می‌شوند:
سازمان‌های استانی: سازمان‌های فعال در حوزه استانی به منظور اجرای اهداف نظام مهندسی و کنترل ساختمان.
هیأت عمومی سازمان: تشکیلاتی که در آن امور اصلی ویژهٔ سازمان مورد بررسی و تصمیم قرار می‌گیرد.
شورای مرکزی سازمان: مجمع تخصصی متشکل از نمایندگان سازمان‌های استانی به منظور هماهنگی و تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های کلان.
رئیس سازمان: رئیس مسئول اجرای امور سازمان با تعهد به ارتقاء اهداف و اجرای سیاست‌های تصمیم‌گیری شده.
شورای انتظامی نظام مهندسی: گردانندگان تخصصی جهت پیگیری اخلاق حرفه‌ای و نظارت بر اعضا.
ماده 6: تشکیل سازمان استان
برای تشکیل سازمان استان، نیاز به حداقل 50 نفر داوطلب عضویت از میان مهندسان حوزهٔ آن استان وجود دارد. این اعضا باید دارای مدرک مهندسی در رشته‌های اصلی مهندسی شامل معماری، عمران، تأسیسات مکانیکی، تأسیسات برقی، شهرسازی، نقشه‌برداری و ترافیک باشند.
تبصره 1: مهندس حوزه هر استان به شخصی اطلاق می‌شود که حداقل متولد آن استان یا 6 ماه ممتد پیش از تاریخ تسلیم درخواست عضویت در آن استان مقیم باشد.
تبصره 2: هر مهندس مجاز به عضویت در بیش از یک سازمان نمی‌شود.
ماده 7: عضویت اشخاص حقوقی و حقیقی
عضویت اشخاص حقیقی و حقوقی شاغل در حوزهٔ مهندسی در سازمان استان بلامانع است.
تبصره 1: رشته‌های مرتبط با مهندسی ساختمان که محتوای آموزشی و علمی بیش از 70% با رشته‌های اصلی (معماری، عمران و …) مشابه است، می‌توانند در سازمان استان عضو شوند. این افراد خدمات فنی خود را در زمینه‌های مختلف مهندسی ارائه می‌دهند، اما حجم و اهمیت این خدمات نباید با خدمات رشته‌های اصلی مهندسی ساختمان همپوشانی داشته باشد.
کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان
سازمان نظام مهندسی و کنترل ساختمان کتاب هایی تحت عنوان مقررات ملی ساختمان جهت برقراری قانون نظام مهندسی منتشر کرده است. شما میتوانید تمامی کتاب های قانون نظام مهندسی ساختمان را از سِودا دانلود کنید. کتاب مقررات ملی ساختمان 22 گانه از مهم ترین کتاب های قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان است. مهندسانی برای شرکت در ازمون نظام مهندسی باید تمامی مباحث مقررات را بخوانند. شما میتوانید برای دانلود کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان از سودا به طور رایگان اقدام کنید.
شرایط انتخاب شوندگان هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی بر اساس قانون
در اینجا شرایط انتخاب شوندگان هیئت مدیره سازمان‌های نظام مهندسی را به صورت اجمالی بیان می‌کنیم:
۱ تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران
2 نداشتن فساد اخلاقی عدم اعتیاد
3 دارا بودن صلاحیت علمی به میزان درج شده در آیین نامه
4 نداشتن پیشینه کیفری و وابسته نبودن به گروه‌های غیرقانونی
5-داشتن حسن شهرت در تعهد علمی به احکام دین اسلام و همچنین وفاداری به قانون اساسی
البته تبصره های وجود دارد که در اینجابه صورت چند نمونه برای آشنای شما می آوریم:
تبصره اینکه اقلیت‌های دینی به رسمیت شناخته شده‌اند البته در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تابع احکام دین اعتقادی خود هستند
تبصره تعداد اعضای اصلی هیئت مدیره سازمان استان‌ها بین ۵:۲۵ نفر متناسب با تعداد اعضا به صورت جداگانه در رشته‌های اصلی است.
تبصره در هر یک از رشته‌های اصلی مهندسی ساختمان که نماینده یا نماینده‌هایی در هیئت مدیره سازمان استان‌ها هستند،یک فرد به عنوان عضو علی البدل هیئت مدیره انتخاب می‌شود به این صورت که در جلسات هیئت مدیره در آیین نامه اجرایی این قانون روشن است.
تبصره هیئت اجرایی انتخابات که حسب مورد در هر استان متشکل شده است از ۳ تا ۷ نفر از اعضای سازمان می‌باشد که با نظارت وزارت راه و شهرسازی وظیفه برگزار انتخابات را بر عهده آنها است. چگونگی انتخاب و تشکیل هیئت اجرایی و اختیارات و وظایف هیئت یاد شده به شرح مندرج در آینه اجرایی این قانون بارگذاری شده است. شما میتوانید برای دانلود کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان از سودا به طور رایگان اقدام کنید.
ادامه فصل های کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان
فصل سوم کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان: امور کاردان‌ها و صنوف ساختمانی
ماده ۲۸:
وزارت راه و شهرسازی باید در طول شش ماه از زمان ابلاغ این قانون، ضوابط، مقررات، و ساختار حرفه‌ای مناسب برای کاردانهای فنی فعال در رشته‌ها و حرفه‌های مذکور در این قانون را در قالب آیین‌نامه‌ای تدوین کرده و جهت تصویب به هیأت وزیران ارائه دهد.
ماده ۲۹:
از تاریخ ابلاغ این قانون، وزیر راه و شهرسازی به عضویت هیأت عالی نظارت موضوع ماده ۵۲ قانون نظام صنفی می‌پیوندد. همچنین، وزارت راه و شهرسازی با هماهنگی دبیرخانه هیأت عالی نظارت معادل حداکثر شش ماه از تاریخ تصویب این قانون، آیین‌نامه نظام صنفی کارهای ساختمانی را طبق قوانین نظام صنفی تدوین کرده و جهت تصویب به هیأت وزیران ارائه می‌دهد.
فصل چهارم کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان: مقررات فنی و کنترل ساختمان‌ها
ماده ۳۰ :
شهرداری‌ها و مراجع صدور پروانه ساختمانی، پروانه شهرک‌سازی و شهرسازی، و سایر مجوزهای شروع عملیات ساختمانی و کنترل و نظارت بر این طرح‌ها در مناطق و شهرهای مشمول ماده (۴) این قانون، تنها نقشه‌هایی را قبول می‌کنند که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی دارای پروانه اشتغال به کار و در حدود صلاحیت مربوط امضاء شده باشد و برای انجام فعالیت‌های کنترل و نظارت از خدمات این اشخاص در حدود صلاحیت مربوط استفاده می‌نمایند.
ماده ۳۱:
در مواردی که نقشه‌های تسلیمی به شهرداری‌ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمانی، نقشه‌های و تفکیک اراضی توسط اشخاص حقوقی امضاء و یا تعهد نظارت می‌شود، مسئولیت صحت طراحی و محاسبه و نظارت به عهده مدیر عامل یا رئیس مؤسسه تهیه‌کننده نقشه است و امضای وی رافع مسئولیت طراح، محاسب و ناظر نخواهد بود مگر اینکه نقشه‌ها توسط اشخاص حقیقی دیگر در رشته مربوطه امضاء و یا تعهد نظارت شده باشد.
ماده ۳۲ کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان:
اخذ پروانه کسب و پیشه در محلها و امور موضوع ماده (۴) این قانون موکول به داشتن مدارک صلاحیت حرفه‌ای خواهد بود. در محلهای یاد شده، اقدام به امور زیر تخلف از قانون محسوب می‌شود.
– الف: مداخله اشخاص حقیقی و حقوقی بدون مدرک صلاحیت در امور فنی که نیازمند داشتن مدرک صلاحیت است.
– ب: اشتغال به امور فنی خارج از صلاحیت مدرج در مدرک صلاحیت.
– ج: تأسیس هرگونه مؤسسه، دفتر، یا محل کسب و پیشه برای ارائه خدمات فنی بدون داشتن مدرک صلاحیت مربوط.
– د: ارائه خدمات مهندسی، طراحی، اجراء، و نظارت توسط اشخاص حقیقی و حقوقی که مسئولیت بررسی یا تأیید نقشه و یا امور مربوط به کنترل ساختمان آن پروژه را نیز بر عهده دارند.
ماده ۳۵: مسئولیت نظارت عالی بر اجرای ضوابط و مقررات شهرسازی و مقررات ملی ساختمان در طراحی و اجرای تمامی ساختمان‌ها و طرح‌های شهرسازی و عمرانی شهری که اجرای ضوابط و مقررات مزبور در مورد آنها الزامی است، بر عهده وزارت راه و شهرسازی خواهد بود. مراجع و اشخاص یاد شده در ماده ۳۴ موظفند در صورت درخواست حسب مورد اطلاعات و نقشه‌های فنی لازم را در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار دهند و در صورتی که وزارت به تخلفی برخورد نماید، با ذکر دلایل و مستندات دستور اصلاح یا جلوگیری از ادامه کار را به مهندس مسئول نظارت و مرجع صدور پروانه ساختمانی ذیربط ابلاغ نماید و تا رفع تخلف موضوع قابل پیگیری است. در اجرای این وظیفه کلیه مراجع ذیربط موظف به همکاری می‌باشند. تبصره این ماده شامل طرح‌های وزارتخانه‌ها و سایر دستگاه‌های دولتی که دارای مقررات خاص می‌باشند نمی‌شود.
اگر می‌خواهید کتاب قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان را دانلود کنید از سایت سودا اقدام کنید.
فصل پنجم کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان: آموزش و ترویج
ماده ۳۶ کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان: وزارت راه و شهرسازی به همراه همکاری از سازمان‌های استانی و شهرداری‌ها، برنامه‌ای را اجرا خواهد کرد تا در شهرهایی که تعداد کافی از اشخاص با صلاحیت فنی و مهندسی برای ارائه خدمات مورد نیاز موجود نیستند، خدمات مشاوره و راهنمایی در زمینه طراحی و اجرای ساختمان‌ها از طریق ارائه طرح‌های هماهنگ (به عنوان نمونه، منتشر کردن جزوات آموزشی به زبان ساده یا تهیه نوارهای آموزشی و سایر روش‌های متناسب با هزینه کم) را برای اشخاص فراهم کند.
هزینه‌های خدمات مذکور از منابع کمک‌های دولتی و درآمدهای حاصل از اجرای تبصره (۳) ماده (۱۴) قانون کارآموزی سال ۱۳۹۴ تأمین خواهد شد. آیین‌نامه مربوطه توسط وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و کار و امور اجتماعی تدوین شده و پس از تصویب هیأت وزیران به اجرا در خواهد آمد.
فصل ششم کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان: متفرقه‌ها
ماده ۳۷: در کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان ذکر شده هزینه‌های سازمان و ارکان آن از منابعی چون حق عضویت‌های پرداختی اعضا، کمک‌های اعطایی، دولت، نهادها، اشخاص حقیقی و حقوقی، دریافت بهای خدمات پژوهشی، فنی، و آموزشی، فروش نشریات و سایر مواد کمک‌آموزشی و مهندسی، و درصدی از حق الزحمه دریافتی اعضاء بابت خدمات مهندسی ارجاع شده از طرف سازمان تأمین خواهد شد.
ماده ۳۸: وزارت راه و شهرسازی تسهیلات لازم برای تأسیس و شروع به کار سازمان و سازمان‌های استان را فراهم آورده و در تنظیم روابط آنها با دستگاه‌های اجرایی و مراجع قضایی در سطوح ملی و محلی تا جایی که به اهداف این قانون کمک کند، اقدام می‌نماید.
ماده ۳۹: در کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان آمده است که ذی‌حسابان و مسئولین امور مالی موظفند در هنگام پرداخت به مشاوران و پیمانکاران طرح‌های عمرانی کشور، معادل ۰.۰۰۰۲ دو در ده هزار از دریافتی آنها را کسر کرده و شهرداری‌ها معادل ۰.۰۰۰۱ یک در هزار از هزینه ساخت واحدهای مسکونی با زیربنای بیش از الگوی مصرف مسکن و واحدهای غیرانتفاعی را که هر ساله توسط وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و کشور تعیین می‌شود، از سازندگان وصول کرده و به حساب درآمد عمومی کشور واریز نمایند. معادل ۱۰۰ درصد وجوه واریزی بر اساس ردیفی که به همین منظور در بودجه سنواتی پیش‌بینی می‌شود، در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار خواهد گرفت تا صرف انجام مطالعات و تدوین مقررات ملی، ساختمان، امور کنترل ساختمان، ترویج و توسعه، و اعتلای نظام مهندسی، کمک به سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان برای انجام وظایف قانونی، برقراری دوره‌های آموزشی در سطوح مختلف، برگزاری مسابقات حرفه‌ای و صصی، و ترویج روش‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی نماید.
دانلود رایگان کتاب قانون نظام مهندسی ساختمان از سِودا امکان پذیر است.